Abraham gezien hebben – Sara gezien hebben

Als je als man of vrouw 50 jaar wordt, is de standaarduitdrukking dat je dan Abraham of Sara gezien hebt. Maar waar komen deze uitdrukkingen – ‘Abraham gezien hebben’ en ‘Sara gezien hebben’ – eigenlijk vandaan?

Abraham gezien hebben

Net als veel Nederlandse spreekwoorden en uitdrukkingen, komt ‘Abraham gezien hebben’ uit de Bijbel. In Johannes 8 vers 56-58 lezen we hoe Jezus in de tempel van Jeruzalem een discussie voert met daar aanwezige Joden. In de Nieuwe Bijbel Vertaling (NBV) staat:

De Joden zeiden: ‘U bent nog geen vijftig en u zou Abraham gezien hebben?’ ‘Waarachtig, ik verzeker u,’ antwoordde Jezus, ‘van voordat Abraham er was, ben ik er.’

De Joodse toehoorders waren verbaasd over Jezus’ uitspraak. Abraham, een van de drie aartsvaders, was immers al lang overleden, terwijl Jezus beweerde ouder te zijn dan Abraham zelf… De theologische uitleg is hier dat Jezus zich hier aankondigt als (Zoon van) God. Vervolgens pakten de Joden stenen op om Jezus te stenigen, zo staat in vers 59, maar Jezus ontsnapte ongemerkt uit de tempel.

In de Van Dale komt de uitdrukking ‘Abraham gezien hebben’ voor het eerst voor in de editie van 1898. Als betekenis stond toen in het woordenboek dat iemand die Abraham gezien heeft al ’50 jaar oud is en nog ongehuwd’. In latere versies van de Van Dale kwam hier als extra betekenis nog bij dat iemand die Abraham had gezien ‘gestorven was’. Deze betekenis komen we tegen bij de taalkundige F.A. Stoett in diens Nederlandse spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden (1923-1925).

Tegenwoordig is er nog slechts één betekenis gangbaar. ‘Abraham gezien hebben’ betekent alleen dat iemand de leeftijd van 50 jaar heeft bereikt.

Sara gezien hebben

De uitdrukking ‘Sara gezien hebben’, of ‘Zij is de Sara’, is van veel recentere datum en niet als gezegde terug te vinden in oudere woordenboeken. Pas in de Van Dale uit 2005 komt ‘Sara gezien hebben’ voor.

Wel staat in de Van Dale uit 1992 als begrip ‘sara’, met de betekenis van ‘pop van brooddeeg, banket, vlees of stof in de vorm van een oude vrouw, die een vrouw op haar vijftigste verjaardag ten geschenke wordt gegeven’. ‘Sara gezien hebben’ is waarschijnlijk ontstaan als vrouwelijk alternatief voor ‘Abraham gezien hebben’. Sara was immers de vrouw van Abraham en, zo staat in Genesis 18 vers 10-12 dat Abraham en Sara ‘op hoge leeftijd gekomen’ waren en toen, zo beloofde God hen, nog een zoon zouden krijgen.

Volgens de Thora – de eerste vijf Bijbelse boeken van Mozes: Genesis, Exodus, Leviticus, Numeri en Deuteronomium – werden Abraham en Sara beide ook erg oud: Abraham werd 175 jaar en Sara 127 jaar.

Lees ook: Weten waar Abraham de mosterd haalt
Meer uitdrukkingen en gezegden
En nog meer… Top 100 Bijbelse uitdrukkingen, woorden en gezegden
Boek: Muggenzifters en zondebokken

Bronnen ▼