Aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog kreeg de Oostenrijks-Hongaarse dubbelmonarchie af te rekenen met een ophefmakende spionagezaak toen bleek dat Alfred Redl (1864-1913), het hoofd van de contraspionagedienst, zelf al jarenlang een spion was voor Rusland. Het verhaal:
Redls jonge jaren
Alfred Redl werd de veertiende maart 1864 in een vrij bescheiden arbeidersgezin geboren te Lemberg, een stadje op een tachtigtal kilometer afstand van de Poolse grens in het Centraal-Europese Galicië. Al heel vlug werd duidelijk dat de jonge Redl over een buitengewone intelligentie beschikte. Het leverde hem een studiebeurs op aan de militaire cadettenschool waar hij in 1882 cum laude afstudeerde, wat meteen de start betekende van zijn verdere militaire loopbaan.
Rijzende ster aan het firmament
Redl slaagde erin om na zijn opleiding tot officier heel snel binnen de legerhiërarchie op te klimmen. Zijn briljante geest en vooral zijn aanleg voor talen bleven niet onopgemerkt en resulteerden in een aanstelling bij de afdeling contraspionage van de militaire inlichtingendienst. In 1907, Redl had het inmiddels tot kolonel geschopt, werd hij benoemd tot hoofd van de contraspionagecel. Onder zijn leiding werd gebruik gemaakt van de modernste afluistermethodes en de meest geavanceerde technische snufjes om buitenlandse geheimagenten op te sporen en te ontmaskeren. Verder was hij ook één van de eersten die een gegevensbank aanlegde met foto’s en vingerafdrukken van al de bezoekers die hij in zijn kantoor ontving. Wat Redl echter zorgvuldig voor zijn omgeving en oversten verborgen hield was zijn homoseksuele geaardheid die hem, indien bekend, zijn carrière zou kosten. Het maakte hem in zijn functie van hoofd van de militaire contraspionagedienst evenwel uitermate kwetsbaar voor chantage en zou uiteindelijk tot zijn ondergang leiden.
Het begin van het einde
Om aan zijn seksuele behoeften te voldoen begon Redl steeds vaker louche homobars te bezoeken en verloor daarbij alle discretie uit het oog. Zijn gedrag trok dan ook algauw de aandacht van de Russische geheime dienst die een dergelijke buitenkans om Redl te chanteren niet voorbij liet gaan. De Russen stuurden zonder dat Redl zich daar bewust van was jonge mannelijke prostituees op hem af en eisten vervolgens in ruil voor hun stilzwijgen vertrouwelijke informatie van hem. Redl schikte zich snel in de nieuwe situatie temeer omdat naast het mannelijk gezelschap dat de Russen hem regelmatig bezorgden, hij voor de inlichtingen die hij aan hen doorgaf een royale vergoeding opstreek.
Redl wist geruime tijd zijn dubbelspel handig te verbergen. Daar kwam verandering in toen er bij de Generale Staf het vermoeden rees dat iemand geheime informatie doorspeelde aan de Russen. Ironisch genoeg was het Redl die de opdracht kreeg om uit te zoeken wie die informatie lekte…
De ondergang
Redl kon nog enige tijd de verdenking van zich afhouden, maar langzamerhand sloot het net zich rondom hem. Toen hij besefte dat hij ontmaskerd was beroofde hij zich op 25 mei 1913 met zijn dienstwapen in een hotelkamer te Wenen van het leven. In een poging om een schandaal te vermijden probeerden de regering en de militaire autoriteiten nog de zaak in de doofpot te stoppen, maar een ietwat te loslippige hotelbediende had al enkele journalisten ingelicht en de volgende dag stond Redls zelfmoord breed uitgesmeerd in de kranten te lezen.
Een populaire inspiratiebron
De geschiedenis herhaalt zich
Eind 2018 ontspon zich een diplomatieke rel tussen Oostenrijk en Rusland toen bleek dat een gepensioneerde kolonel van het Oostenrijkse leger jarenlang gespioneerd had voor de Russen. Volgens de “Kronen Zeitung”, de krant die met het nieuws uitpakte, zou de kolonel voor zijn spionageactiviteiten minstens 300.000 euro opgestreken hebben. De Oostenrijkse bondskanselier Sebastian Kurz was over de ganse zaak niet te spreken en eiste een verklaring van Moskou. Het is zeer de vraag wie nu nog durft te beweren dat de geschiedenis zich niet herhaalt…?
Boek: Spy of the Century – Alfred Redl and the Betrayal of Austria-Hungary
