Het Allard Pierson Museum heeft twee manuscripten uit de bibliotheek van de Amsterdammer Pompejus Occo verworven. Het gaat om een gebeden- en een getijdenboek. Het museum spreekt van ‘zeldzame getuigenissen’ van particulier boekenbezit in Amsterdam tijdens de overgang van middeleeuwen naar renaissance.
Rond 1510 vestigde de in Oost-Friesland geboren Pompejus Occo (1483–1537) zich in Amsterdam. Als vertegenwoordiger van het koopmanshuis Fugger en bankier van de Deense koning Christiaan II, groeide hij uit tot een van de rijkste en machtigste inwoners van de stad. Als mecenas van de schilder Jacob Cornelisz van Oostsanen drukte hij ook een stempel op de kunst van zijn tijd.
In zijn huis Het Paradijs, gelegen tussen Kalverstraat en Rokin, bracht hij een omvangrijke bibliotheek bijeen, die uit ‘wel duizend boeken’ bestond. Over particulier boekenbezit in Nederland vóór de zeventiende eeuw is weinig bekend. Tot voor kort waren uit Occo’s bibliotheek alleen een bijbeltje, geschonken door de bisschop van Trondheim, en een verlucht oorboek, in Occo’s opdracht gemaakt bij de kalligraaf Petrus Alamire, bekend.
Onlangs kwamen er twee verluchte manuscripten uit bezit van Occo op de markt: een getijdenboek waarin ‘Dit boek hoert poppius occo tamsterdam int paradys’ staat en een gebedenboekje met de inscripties ‘liber Pompeij Occo civis Amstelredamensis’ (dit boek is van Pompejus Occo, burger van Amsterdam) en ‘Dit boeck hoert tamsterdam int paradijs 1525’. Beide manuscripten werden vervaardigd in West-Vlaanderen rond 1500.
Amsterdamse humanisten
Onduidelijk is of de Amsterdammer de boeken kocht of kado kreeg. Wim Hupperetz, directeur van het Allard Pierson:
“Deze manuscripten zijn zeldzame restanten van de befaamde bibliotheek van Pompejus Occo, waaruit wij tot nu toe nog maar twee werken kenden. Occo stelde zijn omvangrijke boekerij vrij ter beschikking aan Amsterdamse humanisten, kunstenaars en drukkers. Zo droeg hij sterk bij aan de culturele opgang van de stad. De manuscripten werpen nieuw licht op deze bibliotheek uit de vroege zestiende eeuw die zich op een steenworp afstand bevond van het Allard Pierson, de erfgenaam van de stadsbibliotheek.”
