Rudi Schrever
Begin twintigste eeuw bracht de Belgische chemicus Leo Baekeland de allereerste volledig synthetische kunststof op de markt. Het nieuwe materiaal dat de naam bakeliet kreeg bleek door zijn vele toepassingen een schot in de roos te zijn. Een kijk dus op hoe deze uitvinding het leven van onze grootouders en ouders beĆÆnvloedde:
Het prille begin
De jonge Leo Henricus Arthur Baekeland zoals hij eigenlijk voluit heette, werd de veertiende november 1863 binnen een bescheiden arbeidersgezin geboren te Sint-Martens-Latem nabij Gent. Reeds op jeugdige leeftijd toonde hij grote interesse voor chemie en fysica. Het leverde hem na zijn middelbare school een studiebeurs op en in 1884 promoveerde hij op 21-jarige leeftijd met de grootste onderscheiding aan de Gentse universiteit als doctor in de natuurwetenschappen. In 1891 besloot hij om net zoals zovele andere Europeanen in die periode te emigreren naar de Verenigde Staten.
De weg naar succes
In de eerste jaren van zijn verblijf in de VS voerde Baekeland verschillende experimenten uit met chemicaliĆ«n en ontdekte zo het procedĆ© voor een nieuw lichtgevoelig fotografisch papier dat hij de naam Velox gaf. De ontdekking bleek algauw een immens commercieel succes te zijn en in 1899 verkocht Baekeland de rechten op zijn uitvinding aan de āEastman Kodak Companyā voor de in die tijd fabelachtige som van 750.000 dollar.
De uitvinding van het bakeliet
De verkoop van het Velox-patent gaf Baekeland de nodige financiĆ«le armslag om zich voortaan enkel nog te wijden aan het onderzoek naar onontvlambaar isolatiemateriaal. Tegen het einde van de negentiende eeuw gebruikte men voor het isoleren van koperdraad en transformatoren namelijk een harsachtig goedje dat door de āLacciter Ladcaā, een boomluis werd afgescheiden. Het natuurlijke hars kon echter aan de vraag van de opkomende elektrische industrie niet meer voldoen en er werd dan ook uitgekeken naar een nieuw efficiĆ«nt en goedkoop produceerbaar alternatief.
Aanvankelijk begon Baekeland zonder veel succes te experimenteren met diverse chemische verbindingen. Een mengsel van fenol (C6H5OH) in combinatie met formaldehyde (CH2O) bleek uiteindelijk aan alle verwachtingen te voldoen en tegelijkertijd de basis te vormen voor een revolutionair volledig synthetisch kunststofproduct: het bakeliet (de naam verwijst naar de uitvinder zelf). Baekeland die het belang en de potentiĆ«le toepassingsmogelijkheden van zijn ontdekking onmiddellijk had ingezien, nam eind februari 1907 al een eerste patent op zijn uitvinding. Enige tijd later richtte hij de āGeneral Bakelite Companyā op die op zijn aanwijzingen het bakeliet massaal begon aan te maken en wereldwijd te verdelen.
Hoewel bakeliet door zijn hoog isolatievermogen al snel op grote schaal werd toegepast in de elektrische nijverheid, maakte de kunststof eveneens grote opgang in het dagelijkse leven van eenieder. Tot ver in het midden van de twintigste eeuw werd bakeliet immers gebruikt voor het vervaardigen van allerlei toepassingen zoals onder andere wandcontactdozen, lichtschakelaars hittebestendige handvatten voor de meest uiteenlopende gebruiksvoorwerpen, alsook behuizingen voor radioās, telefoons en zelfs haardrogers.
In 1939, aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog, besloot de toen al schatrijke Baekeland zich uit het bedrijfsleven terug te trekken en verkocht hij de āGeneral Bakelite Companyā aan de āUnion Carbide and Carbon Corporationā. Lang kon hij van zijn pensioen niet genieten want de 23ste februari 1944 kwam hij op zijn landgoed op 80-jarige leeftijd plots te overlijden aan de gevolgen van een hersenbloeding. Terwijl āzijnā bakeliet verder de wereld veroverde, kreeg Baekelands stoffelijk overschot een laatste rustplaats op de begraafplaats van Westchester County in de staat New-York.
Een huldebetoon
Eind 2017 stelde Hugh Karraker, de achterkleinzoon van Leo Baekeland de film āAll things bakelite: the age of plasticā voor aan de pers en het aanwezige publiek in het toonaangevend rubber- en plasticbedrijf Helvoer in het Limburgse Lommel. Karraker wilde hiermee een eerbetoon brengen aan zijn overgrootvader, de uitvinder van het bakeliet.
In āTime Magazineā was Baekeland voordien al uitgeroepen tot Ć©Ć©n van de grootste uitvinders van de twintigste eeuw die door zijn ontdekkingen een niet te ontkennen stempel had gedrukt op onze samenleving.
Bekijk ook: Lijst van uitvindingen
Video: Bakelite ~ Leo Hendrik Baekeland
https://www.youtube.com/watch?v=YxEzu0XRYwc
