Beelden van een verwoeste stad | Berlijn, juli 1945

Aan het eind van de oorlog wordt er zeer hevig gevochten in Berlijn, de stad waar Adolf Hitler zich in een bunker heeft teruggetrokken. Hij weigert zich over te geven waardoor in de laatste dagen van de oorlog nog veel soldaten sterven en grote delen van de stad in puin worden geschoten. De kleurenbeelden in onderstaande video zijn in juli 1945 gemaakt in de grotendeels verwoeste stad, kort na het einde van de Tweede Wereldoorlog dus, toen de Berlijners probeerden de draad van het leven weer op te pakken. De film sluit af met zeer indrukwekkende beelden, gemaakt vanuit een vliegtuig.

De ravage in Berlijn is aan het eind van de oorlog enorm. Van de anderhalf miljoen woningen zijn de stad zijn er nog maar 870.000 bewoonbaar. En dan moet men niet te kieskeurig zijn. In de winter zijn vanwege de beschadigingen nog veel minder huizen enigszins normaal bewoonbaar, circa 370.000. Veel wijken hebben niet de beschikking over water en op veel plekken werkt de elektriciteit niet. Het openbaar vervoer functioneert nauwelijks; tientallen metrostations staan onder water en op veel plekken is de bovenleiding van trams vernietigd.

Van de Rijksdag, het Duitse parlement, staan alleen nog de muren. Aanvankelijk is er geen echt stadsbestuur meer. Kort na de capitulatie van 2 mei 1945 wordt de Russische stadscommandant Nikolai Bersarin uitgeroepen tot stadscommandant. Hij benoemt enkele weken later een tijdelijk stadsbestuur, bestaande uit achttien mannen. Negen daarvan zijn verbonden aan de opnieuw opgerichte KPD, de Kommunistische Partei Deutschland en krijgen belangrijke posten toegewezen. Er waait een nieuwe wind in de vernietigde hoofdstad van het ineengestorte Derde Rijk.

Puinruimen

Mannen en vrouwen van vijftien jaar en ouder worden verplicht zich bij arbeidsbureaus te melden. Op die manier krijgt het stadsbestuur de beschikking over werkkrachten die zich kunnen bezighouden met puinruimen en het opzetten van een degelijke voedselvoorziening. Vanwege de oorlog wonen er veel meer vrouwen in de stad dan normaal. Tienduizenden van hen trekken dagelijks de stad in om puin te ruimen. Ze komend bekend te staan als Trümmerfrauen. Dat zware werk wordt vaak verricht met een lege maag. Aan voedsel is namelijk groot gebrek, onder meer doordat de Sovjets na de inname van de stad veel voorraden hebben weggevoerd. Op last van de autoriteiten voegen bakkers meer water aan hun deeg toe. Door alle tekorten bloeit de zwarte markt als nooit tevoren. Voor één sigaret moet maar liefst 15 D-Mark neergelegd worden en voor een pond boter 400.

Op 4 juli 1945 trokken de Sovjets weg uit het zuidwestelijk deel van Berlijn, na daar de macht over te hebben gedragen aan de Amerikanen. De oude hoofdstad wordt opgedeeld in verschillende bezettingszones. De spanningen tussen de door de westelijke geallieerde beheerste zones en de Sovjets lopen hierna snel op.

Boek: Berlijn – Antony Beevor

Meer historische video’s

Bronnen ▼