Capitulatie – Betekenis en voorbeelden

Het begrip capitulatie is bekend uit de oorlogsgeschiedenis en betekent ‘overgave’. Een leger of een land dat capituleert geeft zich officieel over aan de tegenstander. Onder capitulatie wordt zowel het moment van overgeven verstaan als het officiële document dat hierbij wordt opgesteld.

Herkomst van het begrip capitulatie

Volgens etymologische woordenboeken is het begrip capitulatie sinds de zeventiende eeuw bekend in de Nederlandse taal. De vroegst bekende vermelding komt uit 1533. Het begrip gaat terug op het Latijnse werkwoord capitulare: punt voor punt iets opsommen, een verklaring opstellen. Ook refereert het aan het zelfstandig naamwoord in het Latijn capitulum, dat staat voor hoofdstuk of clausule.

Het fenomeen is volgens historici afkomstig uit de geschiedenis van het Ottomaanse Rijk. Zij gebruikten zogenoemde ‘Capitulatiën’ als ze christelijke tegenstanders overwonnen. Hierbij werd een verdrag opgeteld met voorwaarden en eisen waaraan de overwonnen volken moesten voldoen. Ze werden hierbij vrijgesteld van enkele regels en wetten die in het Ottomaanse Rijk golden, maar kregen tegelijk niet het burgerschap.

Capitulatie – hoe werkt een overgave?

Bij capitulaties, dus wanneer een leger of land zich overgeeft aan de vijandige partij, wordt er een verklaring opgesteld die voldoet aan de regels van het internationaal recht. Deze bevat de voorwaarden van de overgave en wordt door zowel de verliezende als overwinnende partij ondertekend. Vaak wordt dit moment vastgelegd door de media in bewegend beeld of in een foto en publiceren de leiders van de betreffende legers of landen een verklaring.

Enkele bekende capitulaties en capitulatieverdragen uit de geschiedenis

In de geschiedenis is het fenomeen capitulatie schering en inslag. Bekende voorbeelden van een beroemde overgave zijn de (bediscussieerde) capitulatie die de nazi’s tekenden in Wageningen in 1945 en de algehele overgave van Japan in datzelfde jaar. Maar bijvoorbeeld ook het beruchte Verdrag van Versailles, dat in 1919 tot stand kwam na de overgave van Duitsland na de Eerste Wereldoorlog.

Verder is er een vroeg capitulatieverdrag bekend uit de tijd van de Renaissance, dat gesloten werd tussen koning Frans I van Frankrijk en de Ottomaanse sultan Süleyman I.
 
Lees ook: De capitulatie van Japan op 15 augustus 1945

Bronnen ▼