Kerstnacht 1926: de 17-jarige Dina van der Doelen is alleen thuis met haar broertje als ze wordt overvallen door de Bende van Oss. Als Dina niet snel genoeg zegt waar geld verborgen is, zet Lambertus Vos (alias Bijs de Sijp) een pistool in haar mond en schiet door haar wang. Jaren later vindt het buurmeisje van Vos een brief van hem, verstopt in een schuur. Geschreven in 1951, vanuit de strafgevangenis in Groningen.
De Bende van Oss zorgt tussen 1888 en 1934 voor veel zware misdaden; met 29 moorden, tientallen roofovervallen, inbraken en honderden brandstichtingen. Op de lange lijst met veroordeelde bendeleden staat ook Lambertus Vos. Hij wordt veroordeeld voor roofovervallen en heling. Lambertus deinst – zo blijkt uit het voorval in 1926 – niet terug voor geweld.
Dat is de ene kant van Vos. Aan de andere kant is hij ook gewoon een buurman die – decennia later – woont in een doodgewone straat. Daar is hij “wel een zonderling maar ook een ontzettend lieve buurman”, zo laat zijn toenmalig buurmeisje Brigitte van der Doelen-Ruijs weten.
“Bijs was een echte zonderling, kwam nooit zijn erf af. Mijn moeder zette wel eens koffie voor hem en dan zette zij een dienblad over de heg, hij dronk het op en zette het terug, vaak met een emmertje kersen of aardbeien erbij. Bij iemand binnenkomen deed hij nooit, zelfs niet aan de deur komen. Wel vertelde hij hele verhalen over allerlei soorten brandnetels en ander onkruid, tegen welke kwalen je die allemaal moest eten of thee van moest zetten. Dat groeide dan ook allemaal in zijn enorm grote “tuin”.”
Brigitte speelde als kind vaak in en om het huis van Vos en vond zo, na zijn overlijden, een brief.
In een goed leesbaar en regelmatig handschrift wendt Vos zich tot vermoedelijk zijn advocaat.
“Ik verzoek U nogmaals beleefd om hier in Groningen bij den Rechtercommissaris een stil verhoor te beleggen en Mej. Van Lieverloo te laten dagvaarden om hier in stil verhoor te komen. Het doel hiervan is, om die kwestie, textiel te kort of te weinig, op te lossen.”
De reden dat Vos weer vastzit, lijkt te maken te hebben met diefstal of heling van textiel.
“Wij mochten niet naar die dennen bosschen mochten gaan om het bewijs te leveren waar die textiel goederen verborgen hebben gelegen.”
Zijn verleden lijkt hem hierbij wel parten te spelen want Vos krijgt als antwoord van zijn advocaat dat hij…
“…bij de bestudering van Uw strafdossier niet bepaald lichtpunten heb kunnen ontdekken”.
~ Marilou Nillesen – BHIC
Openingsfoto: Inschrijving van Lambertus Vos, gevangenisregister Den Bosch 1918-1923
