Boven je theewater zijn – Betekenis en herkomst

Op een borrel drinken mensen vaak een of meerdere alcoholische drankjes. Na een wijntje en biertje kan iemand al een beetje aangeschoten raken of daarna dronken worden. Degene is dan ‘boven zijn of haar theewater’. Waar komt deze uitdrukking vandaan?

Taalkundigen vermoeden dat het gezegde uit de negentiende eeuw komt en toen eufemistisch werd gebruikt. De bekende schrijver Johannes Kneppelhout schreef in 1853 over studenten die altijd ‘boven hun theewater waren’. Dit was een humoristische en milde manier om te zeggen dat iemand teveel had gedronken.

Thee(water) is vrij onschuldig en wordt in grappen vaak gebruikt als een vervangend woord voor sterke drank. Het woord ‘boven’ geeft aan dat iemand een bepaalde grens passeert, die van nuchter zijn welteverstaan.

Zeventiende eeuw

“Een roes suipen, soo veel drinken, dat men de hoogte heeft, en lustig vroolijk begint te werden.”

Nederlandse taalgeleerden menen dat de uitdrukkingen hun oorsprong vonden in het zeewezen. Een fragment uit De Hollandsche Revue (1929) laat zien dat de variant uit de negentiende eeuw in ieder geval voorkwam in de zeevaart:

“Wij moesten zorgen nooit dronken te zijn (de term heet in de Marine: boven zijn theewater zijn) en er mocht geen sterke drank het Instituut worden binnengebracht, wat echter natuurlijk wel gebeurde.”

Tot slot kan iemand ook de uitdrukking ‘boven zijn bier zijn’ gebruiken om aan te geven dat een persoon te veel drankjes heeft opgehad.

Ook interessant: Je een stuk in de kraag drinken
…of: “Ach vader! Niet meer!” – Geheelonthouding in de Jordaan

Bronnen ▼