De Brandenburger Tor is het belangrijkste monument van de Duitse stad Berlijn. Het is gebouwd ter nagedachtenis aan de Pruisische aanvallen in de Republiek der Nederlanden. Inmiddels staat de oude stadspoort symbool voor de Duitse hereniging.
In 1788 werd op de plek van de originele stadspoort een nieuwe poort gebouwd door architect Carl Gotthard Langhans, geïnspireerd door de Griekse propyleeën van de Acropolis in Athene. De poort werd gebouwd in opdracht van de Pruisische koning Frederik Willem II. Dit ter herinnering aan de inval in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.
Charles Rochussen, 1787
Inval in de Republiek
In 1787 viel het leger van Frederik Willem II van Pruisen met 20.000 man de Republiek binnen om de patriotten te verdrijven die zijn zus Wilhelmina van Pruisen en haar man stadhouder Willem V bedreigden. De patriotten wilden meer democratie en geen Oranje meer aan de macht. Het binnenvallen van Pruisen was een direct gevolg van de aanhouding van Wilhelmina in Goejanverwellesluis tijdens de strijd tussen de patriotten en de Orangisten. Door die aanhouding voelde Frederik Willem zich genoodzaakt om zijn zuster te helpen. Met succes.
Deze gebeurtenis liet Frederik Willem dus vereeuwigen in de nieuwe Brandenburger Tor. De ornamenten waren in 1795 voltooid. Rechts op het monument zou Frederik Willem II staan die koning Lodewijk XVI neerslaat. Lodewijk steunde de Nederlandse patriotten. Verder naar links zou Wilhelmina van Pruisen staan.
De Quadriga
De Quadriga op de Brandenburger Tor, het tweewielige voertuig met vier paarden ervoor is ontworpen door Johan Gottfried Schadow en symboliseerde de vrede. In 1806 werden de beelden door Napoleon meegenomen naar Parijs als oorlogsbuit. Acht jaar later werd de Quadriga – na de uitschakeling van Napoleon – teruggebracht naar Berlijn en werd het plein ervoor ‘Pariser Platz’ genoemd. De godin op het beeld werd Victoria en het ging nu symbool staan voor de overwinning op Napoleon.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de Quadriga zo erg beschadigd dat deze niet meer hersteld kon worden. Sindsdien staat er een replica op het monument.
Tweede Wereldoorlog en Koude Oorlog
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd niet alleen de Quadriga erg beschadigd, maar ook het monument zelf. Toch bleef de Brandenburger Tor overeind staan. Het monument werd in 1958 gerestaureerd op kosten van Oost-Berlijn. West-Berlijn nam de kosten voor het maken van de replica op zich.
De Berlijnse Muur werd aan de westzijde van de muur gebouwd. Ook vanuit het oosten was de Brandenburger Tor echter niet te bezoeken tijdens de splitsing van Duitsland. Toen de Muur viel, in 1989, verzamelden mensen zich juist rond de stadspoort, waardoor het het symbool werd voor de Duitse eenwording. In 2001-2002 werd de poort opnieuw gerenoveerd.
Lees ook: De Berlijnse Muur
…en: Beelden van een verwoeste stad | Berlijn, juli 1945
Boek: Berlijn, een bewogen geschiedenis – Rory MacLean
