Christopher Sholes en het QWERTY-toetsenbord

De Amerikaan Christopher Latham Sholes ontwikkelde in de negentiende eeuw een van de eerste typemachines voor het brede publiek. Vandaag de dag is hij vooral bekend als de uitvinder van het ook in Nederland gebruikte QWERTY-toetsenbord.

Halverwege de negentiende eeuw nam het belang van zakelijke communicatie dermate toe, dat steeds meer uitvinders probeerden handige schrijfmachines te ontwikkelen. In 1808 ontwikkelde de Italiaanse uitvinder Pellegrino Turri bijvoorbeeld een schrijfmachine voor blinden en de Amerikaanse uitvinder William Austin Burt bracht in 1829 een zogeheten typographer op de markt, de eerste typemachine die in Amerika op de markt werd gebracht. Heel snel kon men echter nog niet met deze machine schrijven. De eerste machine waarmee men waarschijnlijk sneller kon schrijven dan met de hand was de door de Deen Rasmus Malling-Hansen ontwikkelde ‘Skrivekugle’, oftewel de writing ball of schijfkogel.

Wie als dé uitvinder van de typemachine aangemerkt moet worden is moeilijk te zeggen. Soms wordt de naam van de Amerikaan Charles Thurber (1803-1886) genoemd. Feit is dat hij in 1843 patent kreeg op een schrijfmachine. Deze werd echter nooit in productie genomen.

Christopher Sholes ontwikkelde in 1867 (in samenwerking met Samuel W. Soulé, James Densmore en Carlos Glidden) een typemachine die wél een commercieel succes werd. Zijn patent werd overgenomen door Remington, een bedrijf dat eerder al vuurwapens en naaimachines op de markt bracht. In het ontwerp van deze typemachine had de typist, anders dan bij de ‘Skrivekugle’, tijdens het werk goed zicht op het blad waaraan gewerkt werd.

QWERTY-toetsenbord

Elk teken van de schrijfmachine was bevestigd aan een metalen arm, die tegen het papier sloeg wanneer de betreffende toets werd ingedrukt. Dit werkte in principe uitstekend, maar wanneer men snel typte stuitte men wel op een probleem. De hamertjes van de letters raakten snel in elkaar, als dichtbij elkaar liggende letters snel na elkaar werden ingedrukt. De hamers moesten dan handmatig losgemaakt worden, voordat men verder kon typen.

In het eerste ontwerp van zijn typemachine had Sholes de letters netjes op alfabetische volgorde aangebracht. Dit leek logisch. Iedereen die het apparaat gebruikte wist immers gelijk waar de betreffende letters te vinden waren. Om het probleem met de in elkaar hakende hamertjes te voorkomen, besloot Sholes het toetsenbord toch aan te passen. De Amerikaan plaatste enkele veelgebruikte letters simpelweg wat verder uit elkaar. Op die manier ontstond de toetsenbord-indeling die we vandaag de dag ook in Nederland gebruiken: het QWERTY-toetsenbord, vernoemd naar de eerste zes letters op de bovenste rij. Opmerkelijk is overigens dat de letters “E” en “R” dicht naast elkaar liggen, terwijl die in het Engels toch ook vaak na elkaar moeten worden getypt.

Volgens een andere lezing ontstond de bekende toetsenbord-indeling niet vanwege een probleem met in elkaar hakende hamertjes. Sholes en zijn collega’s zouden tot de volgorde van het QWERTY-toetsenbord zijn gekomen na verschillende tests te hebben uitgevoerd met telegraafoperators. Die zouden de alfabetische volgorde verwarrend en inefficiënt hebben gevonden bij het vertalen van morsecode.

Handig: Lijst van uitvindingen
Boek: Typewriter – A celebration of the ultimate Writing Machine

Bronnen ▼