Dat is een mijl op zeven – Herkomst en betekenis

Als je een enorme omweg maakt, kan je geërgerd uitroepen “het is een mijl op zeven!” De vraag waar deze uitdrukking vandaan komt, heeft taalkundigen langere tijd beziggehouden.

Vaak is beweerd dat de bijzondere uitdrukking zijn herkomst vond in een bochtig weggetje in Limburg, dat de dorpen Meijel en Sevenum met elkaar verbond. Wie hier liep bereikte uiteindelijk de bestemming wel, maar vanwege alle bochten schoot het allemaal niet erg op. In de volksmond zouden de plaatsnamen hierna verbasterd zijn tot “mijl op zeven” en hierna zou de combinatie ook buiten Limburg bekend zijn geraakt.

Een aardig verhaal, maar taalkundigen zijn het er tegenwoordig wel over eens dat er niets van klopt. De bekende taalkundige Frederik August Stoett wees de verklaring na uitvoerige bestudering van historische bronnen eind negentiende eeuw al van de hand. Hij achtte het zeer onwaarschijnlijk dat een slingerweggetje ‘tusschen twee onaanzienlijke dorpen in Limburg’ zo bekend was geworden dat hij tot een uitdrukking had geleid die al in de zeventiende eeuw in Holland werd gebruikt.

Letterlijk

In zijn bekende werk Nederlandse spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden (1923-1925) presenteerde Stoett een naar zijn idee waarschijnlijker verklaring:

“…dat wil zeggen een omweg maken; eigenlijk de mijl niet op vier maar op zeven vierde deelen nemen, dus den weg, dien men te gaan heeft, met drie vierendeelen op elke mijl door omloopen verlengen. Zoo zegt men ook: den weg op vijf vierels nemen in Groningen en ’t uur op vief vörl loopen in Holstein.”

We moeten de tekst dus letterlijker nemen. Iemand die een mijl op zeven loopt, bewandelt niet de kortste weg. In plaats van vier delen van een mijl, loopt hij (of zij) er maar liefst zeven.

Bronnen ▼