De Nieuwjaarsduik, een frisse start

Je moet wel goed gek zijn als je bij een temperatuur van rond het vriespunt in badpak de zee induikt. Toch wagen sinds 1965 duizenden Nederlanders deze sprong op 1 januari.

Nieuwjaarsduik - Still Polygoon — Nieuwjaarsduik – Still Polygoon

Jan van Scheijndel, een van de initiatiefnemers van de eerste Nieuwjaarsduik in Scheveningen in 1965, was niet zomaar ‘een waterrat met een maf idee’. Hij was professioneel marathonzwemmer en bedwong het IJsselmeer, het Kanaal en zelfs het Schotse meer van Loch Ness. Op nieuwjaarsdag 1965 trotseerde Jan met zes anderen de koude golven van de Noordzee. Hij had toen nooit kunnen vermoeden dat de Nieuwjaarsduik zou uitgroeien tot een heuse Nederlandse nieuwjaarstraditie.

De eerste jaren na 1965 bleef het op 1 januari nog rustig op het Scheveningse strand, maar in de jaren negentig nam het aantal zwemmers snel toe, met een hoogtepunt in 2000 tijdens de Millenniumduik. Niet minder dan 10.000 mensen deden toen mee. Het was een graad of zes in de buitenlucht en het water schommelde rond de vijf graden Celsius. ‘Redelijk te doen, dus’, aldus de website van de organiserende zwemvereniging.

Met het toenemende aantal deelnemers groeide natuurlijk ook de organisatie rondom de Nieuwjaarsduik. Tegenwoordig delen vrijwilligers van Zwemclub Residentie soep uit aan de verkleumde baders, een bekende worstfabrikant sponsort het evenement en de Haagse Reddingsbrigade zorgt voor de veiligheid. En niet voor niks. Soms moet de Brigade in actie komen, zoals in 2003, toen een paar mensen onderkoeld raakten.

In Zwitserland kennen ze een vergelijkbare traditie, het kerstzwemmen. Honderden mensen duiken dan het meer van Genève in, verkleed als kerstman of rendier. Maar dat is natuurlijk niets vergeleken bij de duizenden dappere kerels en vrouwen die elk jaar in Scheveningen het nieuwe jaar inwijden.

oer-Hollands?

De Nieuwjaarsduik mag dan een oer-Hollandse traditie lijken, eigenlijk komt een van de oudste Nieuwjaarsduiken uit Canada. Daar wordt al sinds 1920 de zogenaamde Polar bear plunge gehouden. Ook dit evenement begon klein, maar tegenwoordig duiken duizenden mensen op de eerste dag van het jaar het ijskoude water van de English Bay bij Vancouver. Dit water is op 1 januari gegarandeerd ijskoud.

Boek: Typisch Nederlands – tradities en trends in Nederland

Nieuwjaarsduik Zandvoort

In 1960, vijf jaar vóór de eerste nieuwjaarsduik in Scheveningen werd in Zandvoort al een nieuwjaarsduik gehouden. Deze werd georganiseerd door Ok van Batenburg, destijds zwemleraar bij zwemclub Njord ’59 in Haarlem. Waarschijnlijk was dit de eerste georganiseerde nieuwjaarsduik die in Nederland plaatsvond. Tijdens deze vroege edities dook men overigens meerdere keren het water in. Zo vertelde de in 2020 aan corona overleden Van Batenburg eerder in een interview bij NH Nieuws: “We deden het altijd drie keer. Eerst de wilde duik en dan nog twee keer voor het publiek en de fotografen.”