De Tocht naar Chatham kroonde Michiel de Ruyter tot held. In 2017 was het precies 350 jaar geleden dat de Nederlanders de Engelsen vernederd achter lieten. Ter gelegenheid van dat jubileum vertrokken vanuit Vlissingen (geboortestad van De Ruyter) zo’n honderd Nederlandse schepen naar Engeland om het allemaal nog eens dunnetjes over te doen, maar dit keer zonder bommen, grote vuurzeeën… en mét een glimlach!
De Tweede Engelse Oorlog
Een lesje geschiedenis: de Tweede Engelse Oorlog duurde zo’n twee jaar (1665-1667) en ging tussen Engeland en de Republiek der Verenigde Nederlanden. De oorlog speelde zich vrijwel alleen op zee af en daarom was de sterkte van de vloot een belangrijke voorspeller voor de overwinning. Waar draaide het om? Het beschermen van de eigen koopvaardijschepen, het buitmaken van de vijandelijke schepen en het pogen de wederzijdse oorlogsvloten tot zinken te brengen. Alles om de koopvaardij en bijbehorende vaarroutes te beschermen. Kortom: een ‘economische oorlog’. Het grappige is dat in onze literatuur deze rij meervoudige oorlogen “De Engelse Oorlogen” werden genoemd. En in de Engelse literatuur: “The Dutch Wars”. Perspectief bepaalt!
Collectie Het Scheepvaartmuseum
Spraakmakende zeeslagen en zeevaarders
Ondanks het perspectief dat altijd bepalend is voor berichtgeving uit die tijd: staat de Tweede Engelse Oorlog wel bekend als de oorlog die diepe wonden naliet bij de Engelsen. Deze periode kent een aantal grote namen. Johan de Witt (Raadpensionaris van Holland) en Michiel de Ruyter zijn de grote zeehelden uit die tijd. Zij hebben een belangrijke rol gespeeld bij het versterken van de Nederlandse vloot. Deze oorlog kende ook vele verschillende zeeslagen. De Vierdaagse Zeeslag is de bekendste. Het schilderij The burning of Sheerness is een belangrijk moment geweest tijdens deze Vierdaagse Zeeslag en de tocht naar Chatham, een dorp aan de rivier de Medway vlak achter het dorpje Sheerness.
Waarom Chatham?
Sheerness ligt aan de monding van de Theems aan de Oostkust van Engeland. Chatham was de marinebasis van de Engelse vloot en daarom voor de Hollanders een belangrijke strategische locatie om uit te schakelen. Om Chatham te kunnen bereiken moest eerst Sheerness inclusief haar fort, kasteel en uitkijkposten gepasseerd worden. Het schilderij toont de daden van de Hollanders: zij zetten onder leiding van Michiel de Ruyter Sheerness volledig in brand en namen daarbij grote delen van de Engelse vloot mee. Zo is ook het Engelse vlaggenschip de Royal Charles veroverd. Een vreselijke vernedering voor de Engelsen.
Maritieme zelfmoord
Maar het werd nog erger: het tij in de Medway (waar het verschil in hoogte soms wel meer dan 5 meter kan zijn) zorgde ervoor dat de Hollanders niet verder konden varen richting Chatham. Om de vernedering voor te zijn, brandden de Engelsen een aantal van haar prominente schepen, zoals de Royal James, Royal London en Royal Oak zelf maar af. Dit diende ook de gedachte dat een afgebrand schip alleen niet meer bruikbaar was vanaf de waterlijn en daarna eenvoudig weer kon worden opgebouwd. Als de Hollanders hun slag zouden slaan (een prachtig nautisch spreekwoord!) dan zou de vloot volledig tot zinken worden gebracht…
De tocht naar Chatham zorgde inderdaad voor de vrede met Engeland waar Johan de Witt op had gehoopt. Al was het maar voor even…
~ Marleen Manneke | Het Scheepvaartmuseum
Michiel de Ruyter (1607-1676) – Nederlandse admiraal en zeeheld
Vrede van Breda (1667)
Boek: Engels-Nederlandse Oorlogen
