Dom van Keulen – Gotische kathedraal

Beroemde gotische basiliek met vijf schepen. Bevindt zich in het hartje van de Duitse stad Keulen en is de grootste kathedraal van Duitsland.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog liep ook de Dom van Keulen schade op, maar toch is de beroemde basiliek voor een groot deel in zijn oorspronkelijke vorm gewaard gebleven. Op de plek van de huidige Dom stonden al lang voor de bouw van de kathedraal kerken. De oudste waarvan nog bekend is hoe hij eruit heeft gezien dateert uit het jaar 870. Deze Carolingse kathedraal had twee dwarsschepen, een koor en was gewijd aan de Heilige Petrus.

In opdracht van de Keulse aartsbisschop Bruno de Grote (925-965) werden aan de noordelijke en zuidelijke schepen van de kathedraal zijdoorgangen toegevoegd.

Deze zogenaamde Oude of Hildebold Dom stond tot de dertiende eeuw op de plek van de huidige Dom. In de loop der tijd groeide de kathedraal uit tot een zeer belangrijk godsdienstig bouwwerk.

Voor de Oude Dom was het jaar 1164 een zeer belangrijk jaar. In opdracht van de Keulse aartsbisschop Rainald von Dassel (1114-1167) werden in dat jaar de Relikwieën van de Drie Koningen naar Keulen gebracht. Vanaf dat moment trok de kathedraal steeds meer bezoekers. De kathedraal werd een van de belangrijkste pelgrimskerken van Europa. Vanuit heel Europa trokken gelovigen naar Keulen voor een bezoek aan de schrijn waarin zich de stoffelijke resten van de Wijzen uit het Oosten zouden bevinden.

Vanwege de enorme toestroom van bezoekers en de statuur van de Oude Dom, werd in 1225 besloten dat er een grotere kathedraal moest komen. De oude werd stap voor stap afgebroken. In 1248 kon uiteindelijk een begin gemaakt worden met de bouw van de huidige Dom. De eerste zogenaamde Dombaumeister was Gerhard von Rile.

Het Gotische koor van de nieuwe Dom was in 1322 dusdanig ver gevorderd dat hij ingezegend kon worden. Het werk was toen echter nog lang niet klaar. Na de inzegening van het koor werd begonnen met de bouw van een dwarsschip en twee westelijke torens. De zuidelijke toren was in 1410 al aardig op hoogte maar toen stagneerde de bouw door geldgebrek. Uiteindelijk werd er in 1528 een algehele bouwstop afgekondigd. Van binnen werd de kerk in de periode hierna stukje bij beetje verder van versieringen voorzien.

Ontwijding

In 1794 werd Keulen door Franse revolutionairen ingenomen. Vele kerken en kloosters werden in de periode hierna geseculariseerd. De toenmalige aartsbisschop van Keulen ontvluchtte ‘zijn stad’ en zijn medewerkers namen ook de benen. De Dom van Keulen was hierna enkele jaren niet in gebruik als kerk. Het gebouw huisvestte enige tijd zelfs een warenhuis. In 1801 werd de Dom weer als godshuis ingezegend.

De periode van ontheiliging bleek onder de Keulenaren een nieuw vuur wakker te hebben gemaakt. Nadat de Dom weer was ingewijd bekommerden steeds meer mensen zich om ´hun Dom´ en werden er serieuze plannen ontwikkeld om verder te gaan met de bouw. Nadat rond 1814 de originele veertiende-eeuwse bouwplannen gevonden werden, werden nog meer stedelingen enthousiast. In 1842 werd de bouw van de kathedraal, na een lange periode van voorbereiding en fondsenwerving, weer opgepakt. Ongeveer de helft van het geld kwam uit de Pruisische schatkist, de andere helft kwam van de Centrale Dombouw Stichting, waarin veel Keulenaars vertegenwoordigd waren. Bij de bouw van de kathedraal werden de originele veertiende-eeuwse plannen gevolgd maar werd gebruik gemaakt van modernere technieken. Uit afbeeldingen blijkt dat in 1864 het dwarsschip al voltooid was en dat het houten dakgeraamte toen was vervangen door een ijzeren.

In 1880 werden de twee beroemde torens van de Dom van Keulen voltooid. Beide torens kunnen beklommen worden en hebben 509 treden. De noordtoren is met 157,38 meter net iets hoger dan de zuidtoren (157,31 meter). Vanuit de torens heeft men een goed uitzicht over de stad Keulen.

Tweede Wereldoorlog

De Dom van Keulen had het tijdens de Tweede Wereldoorlog zwaar te verduren. De kathedraal werd getroffen door veertien grote luchtbommen. Onherstelbare schade liep de Dom echter niet op. Vrijwel alle schade was in 1956 hersteld. De Dom van Keulen staat sinds 1996 op de Werelderfgoedlijst van UNESCO.

Ook interessant: Relikwieën van de Drie Koningen
…en: De Dom van Aken – Bisschoppelijke kerk
Boek: ANWB Reisgids – Keulen
Link: Officiële website van de Dom van Keulen