Dragonder (betekenis) – Infanterist te paard

Dragonder is een term die verband houdt met het leger. Wat betekent het begrip dragonder en hoe komen we aan dit woord?

Een dagonder is een soldaat die zich per paard verplaatst, ofwel: een bereden infanterist of bereden militair. Aanvankelijk gebruikten dragonders hun paarden alleen om zich als infanteristen snel te kunnen verplaatsen van plek A naar plek B, bijvoorbeeld om een snelle militaire actie uit te voeren. Hierbij onderscheidde de dragonder zich dus van de cavalerist, die zich altijd te paard verplaatste en ook te paard vocht. Later werden dragonders ook volwaardige strijders te paard.

Ruw en hard als staal

Het begrip dragonder is afgeleid van het Franse woord ‘dragon’ (draak). De Franse ruiterij gebruikte namelijk een vaandel, waar een draak in voorkwam. Een andere verklaring stelt dat Franse ruiters musketten gebruikten, die qua vorm op een draak leken. Maar er zijn ook verklaarders die erop wijzen dat het begrip dragonders terug te voeren is op het Duits. In de Duitse delen van het Heilige Roomse Rijk zou de term dragonder begin zeventiende eeuw in zwang gekomen zijn.

In de jaren 1815 tot 1841 was er binnen het Nederlandse leger een regiment Lichte Dragonders. Vanaf 1868 werd er in het Nederlandse leger gesproken van ‘Hussaren’ (huzaren) in plaats van dragonders. Buitenlandse strijdmachten bleven nog wel lang de naam ‘dragoon’ gebruiken. Een voorbeeld zijn de uit Canada afkomstige British Columbia dragoons, die in 1945 in Nederland actief waren en onder meer de Groningse plaats Delfzijl bevrijd hebben van de nazi’s.

De term dragonder wordt overigens ook gebruikt als synoniem voor een manwijf, feeks, Kenau of een keihard persoon. Dit komt doordat dragonders de naam hadden dat ze ruw en hard als staal waren. En soms waren er geharde vrouwen actief in het leger. In de achttiende eeuw was er in Rotterdam bijvoorbeeld een vrouw, alias ‘Aal de Dragonder’, die een tijd als dragonder diende in het leger. Ze werd uiteindelijk ontdekt en bleek geen man, maar een vrouw te zijn.

Bronnen ▼