Eerste Opiumoorlog (1839-1842) en het Verdrag van Nanking

Op 29 augustus 1842 sloten het Verenigd Koninkrijk en het Chinese Qing-keizerrijk het zogenaamde Verdrag van Nanking. Daarmee kwam er een eind aan de Eerste Opiumoorlog (1839-1842). Voor China was het verdrag een grote vernedering.

In de negentiende eeuw werd er in China op grote schaal opium ingevoerd. Miljoenen Chinezen raakten verslaafd aan de drug. Westerse mogendheden profiteerden hiervan. Zij maakte enorme winsten door de Chinezen opium te verkopen. Voor China had dit desastreuze gevolgen. Niet alleen waren er miljoenen inwoners aan het wegkwijnen vanwege hun opiumverslaving, er dreigde ook nog eens een monetaire crisis omdat veel zilver als betaalmiddel voor opium wegvloeide. De zilverprijs steeg hierdoor enorm en veel Chinezen konden hierdoor hun belastingen niet meer betalen. Die belastingen moesten namelijk ook in zilver betaald worden.

Om de problemen het hoofd te bieden werden er verschillende invoerverboden uitgevaardigd. Dit hielp niet echt. Opium werd op grote schaal gesmokkeld en veel controleurs bleken corrupt. En ondanks het feit dat op opiumgebruik de doodstraf werd gezet, bleven veel Chinezen de drug gebruiken, waardoor ook Chinees zilver naar buitenlandse handelaren bleef vloeien.

Escalatie

In 1839 besloot keizer Daoguang hard op te treden. Hij stuurde een afgezant naar Kanton en liet deze invallen doen in de pakhuizen. Hierbij werd een grote hoeveelheid opium in beslag genomen. Die opium werd vervolgens op grote schaal in het openbaar verbrand, tot woede van met name veel Britse handelaren die een grote deel van hun inkomsten aan de handel in opium te danken hadden. De regering in Londen eiste genoegdoening en stuurde een expeditieleger naar China. Er was nauwelijks weerstand.

De Britten namen in de oorlog die volgde al snel enkele havens in bezit en veroverden ook Shanghai. De oorlog maakte duidelijk dat China op technologisch gebied enorm achter liep op het westen. Veel fortificaties waren gemaakt van bamboe en daardoor eenvoudig in te nemen en de Chinese schepen bleken geen partij voor de moderne Britse stoomradarboten.

Verdrag van Nanking

In augustus 1842 kwam er met het Verdrag van Nanking uiteindelijk een eind aan deze Eerste Opiumoorlog. In dit voor China vernederende verdrag werd vastgelegd dat de Chinezen een flinke schadeloosstelling moesten betalen. Ook moest het land de Britten voortaan toegang verschaffen tot vijf havensteden, waaronder Shanghai en de import van opium vanuit India moest men accepteren. Verder werd Hongkong een Britse kroonkolonie waardoor de Britten een goed bruikbare natuurlijke haven in handen kregen. In de jaren hierna ging het in economisch en politiek opzicht bergafwaarts met China. Ook andere buitenlandse mogendheden, waaronder Amerika en Frankrijk, wisten privileges af te dwingen.

De Chinezen bleven zich hierna verzetten tegen de westerse invloed en in 1856 begonnen de Fransen en Engelsen de Tweede Opiumoorlog of Arrow-oorlog in een poging China tot betere naleving van het Verdrag van Nanking te dwingen. De Franse keizer Napoleon III nam officieel overigens deel aan de strijd om de katholieken in China te beschermen. Kort daarvoor was een Franse missionaris in China vermoord.

Deze nieuwe oorlog verliep eveneens desastreus voor China. In 1858 moest het land het Verdrag van Tianjin ondertekenen waarmee nog meer havens opengesteld werden voor buitenlanders. China was een soort halve kolonie van de westerse mogendheden geworden.

Overzicht van Boeken over de geschiedenis van China

Bronnen ▼