Ergens van balen – Herkomst en betekenis

Als je ergens van baalt, dan zit er iets niet mee. Je hebt een wedstrijd verloren of een klus verliep niet zoals je vooraf had gewenst. De uitdrukking wordt vrij algemeen gebruikt, maar tamelijk onbekend is waar hij vandaan komt.

‘Ergens van balen’ is eigenlijk de korte variant van de langere uitdrukking ‘ergens balen tabak van hebben’. Deze uitdrukking werd vroeger gebruikt om aan te geven dat iets een flinke teleurstelling was. Eigenlijk is dat vreemd, want wie zich de eigenaar mocht noemen van ‘balen’ (zakken) vol tabak, was eigenlijk best rijk. Tabak was namelijk vrij kostbaar. De uitdrukking was dan ook ironisch bedoeld. Het gaat om een omkering.

Na verloop van tijd werd de uitdrukking ingekort en sprak men steeds vaker alleen nog maar van ‘ergens van balen’. Op die manier groeide ‘balen’ ook uit tot een werkwoord. Wie vandaag de dag zegt ‘ik baal’ geeft daarmee dus aan dat hij of zij ergens teleurgesteld over is. Er is ook een variant waarbij juist het woord ‘balen’ is weggevallen. Dan zegt men kortweg ‘ik heb er tabak van’. Deze uitdrukking wordt vooral gebruikt om aan te geven dat je genoeg hebt van iets of iemand, in die zin dat je er zat van bent.

Balen als een stekker

Bij teleurstelling wordt soms ook de woordcombinatie ‘balen als een stekker’ gebruikt. Volgens het genootschap Onze Taal heeft die toevoeging, die in de tweede helft van de twintigste eeuw ontstond, zelf geen echte betekenis. Deze combinatie is volgens het Groot Uitdrukkingenwoordenboek van Van Dale mogelijk afgeleid van de oudere variant ‘balen als een stier’.

Bronnen ▼