Gelderland is met 389 kastelen feitelijk dé kastelenprovincie van Nederland. De meeste van deze kastelen zijn gebouwd in de periode tussen 1300 en 1600. Het encyclopedische werk Kastelen in Gelderland biedt een complete geschiedenis van deze kastelen, vanuit een interdisciplinair perspectief.
Deel een
Het eerste deel van Kastelen in Gelderland bestaat uit een reeks korte dieptestudies over aspecten van de kasteelgeschiedenis. Deze korte studies variëren qua thematiek. Zo gaat het eerste hoofdstuk over de ruimtelijke spreiding van kastelen: welke geografische factoren – zoals rivieren en reliëf – maken locaties aantrekkelijk als vestigingsplaatsen voor kastelen?
Aan bod komen verder het bestuurlijke kader van de kastelenbouw. Zo voerde de hertog Karel van Gelre – een graafschap dat vanaf 1339 hertogdom werd – een heuse ‘burchtenpolitiek’. Karel liet burchten, kastelen en huizen bouwen of renoveren, om ze vervolgens over te dragen aan familieleden of bekenden.
Spookverhalen
De visuele kant van de medaille, zoals middeleeuwse kasteeltuinen, priëlen, follies, paviljoenen en theekoepels, krijgt ook ruime aandacht in een apart hoofdstuk.
Ook kastelen en burchten die inmiddels verdwenen zijn – door brand, natuurrampen of oorlogen -, ontsnappen niet aan de aandacht van de redactie van dit fabuleuze kastelenboek. Jan van Doesburg schrijft het volgende:
Verdwenen kastelenleven voort in volksverhalen en sagen. Ontelbaar zijn de verhalen van onderaardse gangen die kastelen met kerken en belangrijke boerderijen verbinden. Vrijwel nergens blijken deze te kloppen. Daarnaast zijn er verschillende spookverhalen rond Gelderse kastelen. Zo wordt van kasteel Magerhorst bij Duiven verhaald dat het hier tijdens Kerstmis zou spoken wanneer de klokken twaalf keer luiden. Op dat moment zou er wapengekletter te horen zijn. Dit zijn volgens de overlevering de geesten van de heren van kasteel de Ploen en de Magerhorst die op eerste kerstdag elkaar met zwaarden te lijf zijn gegaan, waarbij de heer van Magerhorst elk jaar het onderspit delft. Ook bij het waarheidsgehalte van dit verhaal kunnen vraagtekens geplaatst worden.
(108)
Deel twee
Allerlei nuttige informatie maakt dit boekwerk tot een compleet naslagwerk: voetnoten, een bronnenlijstje per kasteel, maar ook een verklarende woordenlijst en een uitgebreid register ontbreken niet.
