RedactieDe Verenigde Oost-Indische Compagnie, de trots van de Nederlandse Gouden Eeuw en de eerste multinational ter wereld, is niet ten onder gegaan aan de hebzucht en corruptie van haar eigen medewerkers, zoals lang werd aangenomen. Integendeel, de inhaligheid van de laatste VOC-medewerkers stelde de teloorgang juist nog wat uit.
Bekend was reeds dat VOC-medewerkers het monopolie dat de handelsmaatschappij in de Oost had afgedwongen ontdoken en er eigen lucratieve handeltjes op na hielden, het zogenaamde ‘lorrendraaien’. Nierstrasz onderzocht onder meer de privé-archieven van deze VOC’ers en ontdekte dat dit lorrendraaien de Compagnie niet zozeer geld kostte, maar juist de broodnodige financiering in het laatje bracht.
De organisatie, in 1602 opgericht, was de eerste ter wereld die middels het uitgeven van aandelen vreemd kapitaal aantrok. Toen de zaken in de loop van de 18e eeuw minder goed liepen, gaven de bewindvoerders geen nieuwe aandelen meer om zo het bedrijfskapitaal niet te veel te laten verwateren. De VOC kwam hierdoor in financieringsnood en zocht naarstig naar andere bronnen van financiering. Zij vond deze in de VOC-medewerkers die met hun ‘lorrendraaien’ een aardige cent bijverdienden. De Compagnie kocht hiermee handelswaar in Azië in, die zij in Europa met winst weer verkocht. De lorrendraaiende medewerkers kregen hun investering vervolgens weer met rente terug.
De VOC maakte aan het einde van de 18e eeuw in toenemende mate gebruik van deze financieringsmethode, een ontwikkeling die ervoor zorgde dat haar medewerkers zich steeds meer distantieerden van de organisatie zelf. De VOC hield op 17 maart 1798 op te bestaan, waarna haar schulden en bezittingen op de Republiek overgingen.
