Redactie
In 2013 kwam tijdens opgravingen aan de Beukenbergweg in Tongeren een Romeins grafveld aan het licht, daterend uit het begin van onze jaartelling. Eén graf trok in het bijzonder de aandacht van de onderzoekers: de laatste rustplaats van een volwassen man en twee kinderen. De drie werden gezamenlijk begraven. DNA-onderzoek heeft aangetoond dat de kinderen broer en zus zijn, de man is geen familie. Recent zijn gezichtsreconstructies van hen gemaakt. Deze zijn vanaf 1 mei te bewonderen in het Gallo-Romeins Museum in Tongeren.
Het grafveld, destijds blootgelegd door het Nederlandse onderzoeksbureau ADC-ArcheoProjecten, bevatte vijftien graven met daarin de skeletresten van zeventien personen: twaalf volwassenen (waarvan elf mannen en één vrouw) en vijf kinderen (waarvan één foetus). Onder andere op basis van C14-datering kon dit grafveld gedateerd worden in de eerste decennia van onze tijdrekening, relatief kort na de stichting van Tongeren rond 10 voor Christus.
Het opvallendste graf was dat van een man van 40 à 50 jaar met twee kinderen: een meisje van ongeveer 3 jaar en een jongen van rond de 6 jaar. De man en de jongen lagen begraven op hun buik, het meisje op haar zij. Een opmerkelijk detail was dat het meisje haar armen om de benen van de volwassen man had geklemd. Onderzoekers gaan ervan uit dat de man en de twee kinderen tegelijkertijd om het leven kwamen en werden begraven. Over de exacte omstandigheden van hun dood tast men in het duister. Het Gallo-Romeins Museum:
“Is er sprake van een misdrijf? Werd het meisje geduwd en sloeg ze angstig haar armen om de benen van de man, waarna de kuil werd dichtgemaakt? Toch zijn van een klap of steek op de skeletresten geen sporen aangetroffen. Best mogelijk dat het niet om een misdrijf ging en dat deze mensen een natuurlijke dood stierven. Wilden de nabestaanden een liefdevol tafereel creëren?”
Herkomst
Aanvankelijk gingen de onderzoekers ervan uit dat het om een graf ging van een vader met zijn kinderen. De man blijkt echter geen familie van de kinderen. De jongen en het meisje zijn wel nauw verwant: het zijn broer en zus.
“Mogelijk is hier sprake van een samengesteld gezin, en was de man dus de stiefvader.”
De onderzoekers zijn er ook in geslaagd de genetische herkomst van de drie te bepalen. De DNA-profielen wijzen op een herkomst uit het huidige Noord-Frankrijk of België is.
“Aanvullend bestudeerden de onderzoekers ook de verhouding van strontiumisotopen in de kiezen. Dat is een techniek die helpt om te achterhalen wat mensen in hun eerste levensjaren aten. Hieruit kan worden afgeleid waar ze zijn geboren en opgroeiden. Wat bleek? Zowel de man als de twee kinderen zagen het leven in de omgeving van Tongeren.”
“Om de gezichten te reconstrueren maakten de specialisten eerst een 3D-print van de schedels. Vervolgens gaven ze daarop de weefseldiktes aan. Hiervoor gebruikten ze pinnetjes met de juiste lengte. Die brachten ze op verschillende plaatsen op de schedels aan. Daarna plaatsten ze de aangezichtsspieren, de huid en de vetlaag in klei. Van die ‘basisgezichten’ werden kopieën in siliconenrubber gemaakt. Die werden gepersonaliseerd op basis van de resultaten van het DNA-onderzoek (huidskleur, haarkleur, kleur ogen,…). Tot slot volgden nog enkele details die worden afgeleid uit de historische context, maar in zekere zin hypothetisch zijn. Zo kreeg de man heel wat rimpels, omdat de onderzoekers ervan uitgaan dat hij een bestaan leidde dat zich in grote mate buitenshuis afspeelde.”
Het onderzoek naar het grafveld maakt onderdeel uit van een groter onderzoek naar bewoners van Tongeren uit deze tijd. Hiervoor worden skeletresten uit meerdere vondsten, waaronder die aan de Beukenbergweg, onderzocht. Niet alle gevonden skeletten blijken geschikt voor onderzoek. In totaal zijn er 38 geselecteerd voor DNA-analyse en 30 voor onderzoek naar isotopen. De dateringen van de Tongerse skeletten lopen uiteen van rond het begin van de jaartelling tot in de 4de eeuw n.Chr.
“Dat maakt dat elke periode van Romeins Tongeren vertegenwoordigd is. Hoewel dit aantal nog steeds een kleine steekproef betreft, biedt het wel mogelijkheden om gericht onderzoek te doen naar de herkomst van de vroegste bewoners van Tongeren en de wijze waarop de bevolking zich verder ontwikkeld heeft. Het is één van de grootste studies die op dit gebied werden uitgevoerd m.b.t. de bevolking in het toenmalige Romeinse rijk.”
De eindresultaten van het onderzoek worden in september 2021 openbaar gemaakt.
Ook interessant: Romeinse vervloekingstablet gevonden in Tongeren
Overzicht van boeken over het Romeinse Rijk
