Gustav Husak (1913-1991) – Communistisch politicus

Tsjechoslowaaks communistisch politicus, Gustav Husak. Was van 1975 tot 1989 president van Tsjechoslowakije.

Gustav Husak wordt op 10 januari 1913 geboren in Dubravka, een stadsdeel van Bratislava. Zijn vader is een Slowaakse arbeider. Husak studeert aan het gymnasium in Bratislava. In 1929 sluit hij zich aan de bij Communistische Jeugdbeweging. Als hij twintig wordt hij lid van de Communistische Partij van Tsjechoslowakije (KSC). In 1938 wordt deze partij echter verboden en wordt Slowakije een onafhankelijke staat die tijdens de Tweede Wereldoorlog de nazi’s steunt.

Na de oorlog wordt Slowakije een autonoom gebied binnen de Tsjechoslowaakse federatie. Husak wordt er regeringsambtenaar en partijfunctionaris. De Slowaakse afdeling van de KSC (KSS) doet het niet goed in Slowakije. Dit in tegenstelling de Tsjechische afdeling van de partij. Die boekt grote winst. In Slowakije blijft de partij ver achter bij de Slowaakse Democratische Partij (SPD). Door nieuwe regels van de communisten wordt de SPD dan echter verboden, waardoor de KSS haar positie in het regioparlement in Slowakije toch weet te verstevigen. Gustav Husak werkt actief mee aan deze verandering.

In 1948 komt er na een staatsgreep van de communisten een eind aan de autonomie van Slowakije.

Gustav Husak wordt in 1950 het slachtoffer van stalinistische zuiveringen van de communistische partijleiding. Husak wordt gebrandmerkt tot ‘bourgeois-nationalist’ en veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf. Van 1954 tot 1960 verblijft hij in de Leopoldov-gevangenis in Slowakije. In 1960 wordt Husak vrijgelaten en na tijdens de periode van destalinisatie wordt hij in 1963 gerehabiliteerd.

Praagse Lente

April 1968 wordt Alexander Dubcek eerste secretaris van de Communistische Partij van Tsjechoslowakije. Hij is daarmee in feite president van het land en benoemt Husak tot vicepremier. Onder Dubcek maakt Tsjechoslowakije een periode van liberalisering door. Husak steunt Dubcek in zijn liberale beleid. De Sovjet-Unie is echter niet blij met de liberalisering en valt samen met andere lidstaten van het Warschaupact in augustus 1968 Tsjechoslowakije binnen. Husak treedt dan als bemiddelaar op tussen de Sovjet-Unie en de regering van Tsjechoslowakije. Husak steunt na enige tijd openlijk de Sovjet-president Leonid Brezjnev en keert zich dan openlijk tegen Dubcek die afgezet wordt.

Husak wordt in april 1969 gekozen tot secretaris-generaal van de KSC waarmee definitief een eind komt aan de het liberale beleid van Alexander Dubcek. De legers van de Warschaupact-landen trekken zich dan terug uit Tsjechoslowakije. Van 1975 tot 1989 is Husak president van Tsjechoslowakije. Als president verwijdert hij die elementen in de communistische partij die streven naar hervormingen en zorgt hij ervoor dat de partij weer strakke controle krijgt op economie en samenleving.

De vrijheid van de Tsjechoslowaken is beperkt. De geheime politie houdt onder meer de oppositie strak in de gaten en er worden geregeld preventieve arrestaties verricht. Wel laat Husak een beperkte vrije-markteconomie toe en zorgt hij ervoor dat ieder gezin een blokhut krijgt. Op deze manier hoopt hij de bevolking voor zich te winnen.

Fluwelen Revolutie

Als in Tsjechoslowakije in november 1989 de Fluwelen Revolutie uitbreekt, ziet de partijleiding van de KSC zich genoodzaakt af te treden. Gustav Husak treedt na massademonstraties op 10 december 1989 af. Hij wordt dan opgevolgd door Marian Calfa, maar deze moet korte tijd later plaats maken voor Vaclav Havel, die één van de leiders van de Fluwelen Revolutie was.

Gustav Husak overlijdt op 18 november 1991 in Bratislava. Op zijn sterfbed bekeert hij zich tot de Rooms-Katholieke Kerk.

Lees ook: Informatie over het Warschaupact