11 november 1918 – 5 uur ‘s morgens
In het Bos van Compiègne wordt de Duitse capitulatie in een treinwagon getekend tussen de Duitse delegatie en de Franse maarschalk Ferdinand Foch. Vanaf 11 uur zwijgen de kanonnen, worden de wapens neergelegd en stoppen de vijandelijkheden.
Met één pennentrek kwam er een einde aan een gruwelijke oorlog die de wereld voor vier lange jaren in haar wurggreep had gehouden. Miljoenen soldaten en burgers lieten het leven op of naast de slagvelden. Talloze gezinnen bleven wezenloos achter, ontwricht door het overlijden van hun naasten. De wereld dompelde zich onder in een diepe rouw…
Vandaag herdenken we de slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog en het einde van de vijandelijkheden. Onder deze slachtoffers bevonden zich ook veel niet-Europese onderdanen. De Europese grootmachten konden voor de mobilisatie namelijk rekenen op hun koloniale wereldrijken. Zo werden er onder de Franse vaandel zo’n 134.000 Afrikaanse soldaten uit de kolonies ingezet tegen de Duitse dreiging. De Britten konden op hun beurt terugvallen op hun “Empire” waardoor troepen van over de ganse wereld kwamen strijden op het Europese toneel.
Onder de deelnemende landen die troepen zonden, mochten de Zuid-Afrikanen tijdens hun vuurdoop aan het westelijk front aan den lijve ondervinden hoe wreed de Groote Oorlog wel was. De strijd om Delville Wood, of het “Devils Wood” zoals het al snel werd bestempeld, zou een lugubere reputatie krijgen onder de soldaten. Kort samengevat was de strijd om Delville Wood een geallieerd offensief tijdens de Slag om de Somme in 1916 bedoeld om de rechterflank van de oprukkende troepen te beschermen.
Delville Wood bleek echter een dodelijke val te zijn voor de geallieerde troepen. De Duitsers zaten verschanst tussen het dichte kreupelhout en waren vaak vrijwel onzichtbaar. Door verborgen prikkeldraad en door het kreupelhout konden de oprukkende manschappen zich slechts moeizaam verplaatsen. Scherpschutters zaten overal en er was nog een probleem. In de bossen die werden bestookt, vlogen door de explosies ook houtsplinters en zwaardere blokken hout in het rond. Dat leidde tot vreselijke en vaak nauwelijks te behandelen wonden. Ondanks de bittere gevechten en het hoge dodental slaagden de Zuid-Afrikanen er toch in om het Duivelsbos te houden tot ze afgelost werden door de 76e brigade.
De verliezen waren enorm: toen de South African Brigade de 15e juli ten strijde trok, telde men 121 officieren en 3.032 soldaten. Bij een nieuwe telling op 21 juli waren deze aantallen gereduceerd tot slechts 29 officieren en 751 soldaten.
Een Duitse officier zou later het volgende optekenen:
“…Delville Wood was gereduceerd tot een verbrijzelde woestenij van boomresten, verkoolde en brandende stronken en kraters gevuld met modder, bloed en lijken. Overal lagen lijken. Op sommige plaatsen lagen ze zelfs tot vier hoog opeengestapeld. Maar het ergste was het constante gekreun en gekerm van de gewonden en stervenden. Het klonk als vee op een voorjaarsbeurs.” (vrije vertaling J. Teerlinck)
Naar aanleiding van de eerste “verjaardag” van de wapenstilstand op 11 november 1919 vond de Zuid-Afrikaanse regering het wenselijk om een geschikte plek te zoeken voor de herdenking van de gevallen landgenoten. Delville Wood bleek een uitgelezen plek om de Zuid-Afrikaanse landgenoten, die waren gestorven tijdens de Groote Oorlog, te eren. Na de oorlog kocht de Zuid-Afrikaanse regering het bos van zijn Franse eigenaar. Het aan flarden geschoten bos werd zo de laatste rustplaats van vele gevallen landgenoten. Een herdenkingsmonument werd gebouwd en de “South African Department of Forestry” herplantte de woestenij met jonge boompjes.
De centrale laan van de hoofdingang tot aan het herdenkingsmonument en het museum is in dit opzicht wel bijzonder. Langs de weg werden, langs beide zijden, twee rijen met eiken gepland. De eikels waren afkomstig van een Zuid-Afrikaanse eik die op zijn beurt gepland was in de zeventiende eeuw door een Franse Hugenoot.
In Delville Wood kunnen bezoekers eveneens nog “The Last Tree” bewonderen die de beruchte veldslag overleefde. Heelhuids kan ik niet zeggen, want de boom is werkelijk doorspietst met stukken munitie en metaal afkomstig van de artilleriestukken.
Delville Wood Memorial is een aanrader om te bezoeken. Het contrast tussen de sereniteit van het bos en de harde oorlogsgeschiedenis anderzijds overweldigt je.
“Het Duivelsbos”, vol fiere groene wachters, wiegend in de wind, wakend over de gevallenen.
~ Vigor Clius – Johannes Teerlinck
