Met hoge heren is het kwaad kersen eten

Je hoort of leest de uitspraak misschien niet vaak, maar hij bestaat nog steeds: ‘Met hoge heren is het kwaad kersen eten’. Waar komt de uitdrukking vandaan en wat betekent hij?

Wat betekent deze uitdrukking?

Als de zegswijze met hoge heren is het kwaad kersen eten gebezigd wordt, wordt bedoeld dat je niet te veel voordeel moet verwachten wanneer je met hooggeplaatste personen omgaat. De uitspraak is bedoeld als een waarschuwing.

Wie in zijn of haar werk of vrije tijd dus veel omgaat met hooggeplaatste figuren moet dus niet op al te veel voordelen en pleziertjes rekenen. Onder aan de streep houd je aan deze contacten namelijk weinig tot niets over, aldus de waarschuwing. De hoge heren zorgen er wel voor dat zij het beste van het beste krijgen.

Herkomst van het gezegde

Als men met hoge heren kersen eet, kan men erop rekenen dat de hooggeplaatsten de beste en meeste kersen aan zichzelf toebedelen. De uitdrukking wordt om deze reden wel eens aangevuld met…

“Zij tasten naar de kersen en gooien met de stenen…”

…waarbij stenen symboliek is voor kersenpitten. De hoge heren eten de vruchten, en jij als mee-eter plukt daar de wrange vruchten (kersenpitten) van.

Het spreekwoord gaat terug op een oude Latijnse spreuk, namelijk:

“Cum dominis edere debes omnino carere cerusa, peiora dant et comedunt meliora…”

Dit betekent zoveel als: ‘Als je met de (hoge) heren eet, moet je de kersen volledig vermijden, ze geven jou de slechte en eten zelf de beste op.’ In de Middeleeuwen circuleerde in de Nederlandse taal hier de volgende variant op:

“Tis quaet met heeren criecken eten…”

De term krieken kennen bierliefhebbers wel van het zogenoemde kriekbier: krieken zijn kersen.

De bekende vaderlandse dichter Jacob Cats schreef in 1632 een gedicht over de uitdrukking, met als advies dat je het beste met mensen van je eigen soort en klasse kunt omgaan. Zijn gedicht eindigde met de wijsheid:

“Laet Heeren voor den Raet, en Vorsten aen het Rijck. En handelt, soo ghy kont, alleen met uws gelijck.”

Boek: Nederlandse spreekwoorden, spreuken en zegswijzen – Kornelis ter Laan

Bronnen ▼