Op ‘Dolle Dinsdag’, 5 september 1944, werd Kamp Vught in allerijl ontruimd. Duizenden gevangen werden in grote haast door de bezetter in veewagons gejaagd en per trein naar Duitsland afgevoerd. Volgende maand staat Nationaal Monument Kamp Vught met een herdenking stil bij de ontruiming van het kamp, dan precies zeventig jaar geleden.
De mannelijke gevangen van Vught werden in 1944 overgebracht naar kamp Sachsenhausen, de vrouwen moesten naar Ravensbrück. Er volgde nog een lange winter vol ontberingen, waarin veel gevangenen overleden. Kamp Vught werd leeggeroofd door de Duitsers, waarbij uit de gijzelaarskampen Haaren en Sint-Michielsgestel naar Vught gevoerde gevangenen moesten helpen.
De gemeente Vught en omgeving werden uiteindelijk op 26 en 27 oktober bevrijd door troepen van de Highland Division, met name Engelse tanks van de Northamptonshire Yeomanry en grondtroepen van de Schotse Black Watch. De geallieerden namen het lege kamp meteen in gebruik als interneringskamp voor NSB’ers, Rijksduitsers en van collaboratie verdachte Nederlanders, tevens als opvangkamp voor Duitse burgerevacués uit het Selfkantgebied ten oosten van Sittard.
Monument
In 1947 werd door prinses Juliana op de executieplaats in het bos een nationaal monument onthuld. Op de kalkstenen platen worden, naar woonplaats gerangschikt, de namen van 329 geëxecuteerde verzetsmannen genoemd. Dit was lange tijd het enige openbare gedenkteken dat herinnerde aan de gebeurtenissen in kamp Vught. Jaarlijks houdt de gemeente Vught hier op 4 mei een dodenherdenking.
Herdenking
Sinds 2004 herdenkt herinneringscentrum Kamp Vught elke vijf jaar de ontruiming, waarmee een einde kwam aan ruim anderhalf jaar terreur in de bossen bij Vught. De herdenking start vrijdag 5 september om 13.15 uur met een stille tocht vanaf het museum naar de voormalige fusilladeplaats. Daar wordt vervolgens in een herdenkingsprogramma stilgestaan bij deze indringende periode.
De rode draad in de herdenking zijn de ‘moedige mensen’ van toen. Bas Westerweel, kleinzoon van de bekende verzetsstrijders Joop en Willy Westerweel, geeft met andere sprekers en artiesten invulling aan dit thema. Burgemeester Roderick van de Mortel van Vught spreekt, onder meer over zijn persoonlijke band met deze plek, en ook spreekt nabestaande Evert de Koning. Drie geestelijken – dominee Marieke den Hartog, rabbijn Menno ten Brink en aalmoezenier b.d. Jeffrey Vincentie – verzorgen een gezamenlijke overdenking. Gerard van Maasakkers, Renee van Bavel en de Fanfare ‘Bereden Wapens’ van de Koninklijke Landmacht zorgen voor een muzikale omlijsting.