Leitmotiv – Betekenis en herkomst van dit Duitse begrip

Het Duitse woord leitmotiv wordt ook in het Nederlands gebruikt (soms in de letterlijke vertaling ‘leidmotief’). Oorspronkelijk gaat het hier om een muzikaal begrip, maar ‘leitmotiv’ wordt ook in algemene zin gebruikt om aan te geven dat een bepaalde gedachte of een bepaald idee steeds terugkeert of ‘leidend’ is.

Een recensie van een boek over Hollywood kreeg in de Volkskrant enige jaren geleden bijvoorbeeld als titel: “Warner Bros. schetst prachtig het ontstaan van het grote Hollywood, met de broedertwist als leitmotiv”. Hiermee werd aangegeven dat de broedertwist een centrale rol in het verhaal speelt. Ofwel dat deze broedertwist de ‘rode draad’ in het verhaal is.

De Duitse auteur Hans von Wolzogen, uitgever van de Bayreuther Blätter, was de eerste die het begrip leitmotiv gebruikte als aanduiding voor een terugkerend muzikaal thema in een muziekstuk. Von Wolzogen was goed bevriend met componist Richard Wagner die in zijn werk veel met systematische motieven werkte. Wagner sprak zelf echter van ‘Ahnungsmotiv’ of ‘melodischer Moment’.

Ook interessant: Top 30 Duitse woorden in het Nederlands

Bronnen ▼