Louise de Coligny (1555-1620) – Vierde echtgenote van Willem van Oranje

In 1583 trouwde Louise de Coligny met Vader des Vaderlands Willem van Oranje. Ze was zijn vierde vrouw. Het huwelijk duurde maar kort, doordat Balthasar Gerards in 1584 een eind aan maakte aan het leven van de Oranje-prins.

Een zorgeloos leven had Louise de Coligny niet. En dat is een understatement. Op 23 september 1555 werd ze geboren in het Franse kasteel Châtillon-sur-Loing. Haar vader was een vooraanstaand protestant, Gaspard de Coligny. Deze was afkomstig uit een belangrijk adellijk geslacht en onder de indruk geraakt van Maarten Luther en Johannes Calvijn, met wie hij ook correspondeerde. De Coligny bekeerde zich en besloot zich in te gaan zetten voor de rechten van de protestanten in Frankrijk, de hugenoten. Hij leidde onder meer een hugenotenleger.

Louise volgde haar moeder, Charlotte de Laval, in 1562 naar Orléans die daar zieken verzorgde in legerhospitalen. Zes jaar later overleed haar moeder daar aan de tyfus.

Louise de Coligny was zestien toen ze werd uitgehuwelijkt (1572) aan de ongeveer twintig jaar oudere protestantse diplomaat Charles de Téligny. Ook dit eerste huwelijk duurde maar kort. Tijdens de Bartholomeusnacht (23 op 24 augustus 1572) werd Charles vermoord door radicale katholieken en ook vader Gaspard werd deze nacht door katholieken om het leven gebracht. Het was overduidelijk dat ook Louise haar leven niet zeker was. Ze week daarom uit naar Zwitserland en verbleef onder meer in Bern en Basel. In 1576 keerde ze terug naar Frankrijk, waar ze enkele jaren een vrij teruggetrokken leven leidde.

Willem van Oranje & Louise de Coligny

Voorjaar 1582 deed Willem van Oranje, die kort daarvoor zijn derde vrouw Charlotte de Bourbon verloren had, haar een huwelijksaanzoek. De twee hadden elkaar voor zover bekend nog nooit gezien. Louise de Coligny stemde in met een huwelijk en arriveerde op 8 april datzelfde jaar in Vlissingen. Vier dagen later werd het huwelijk met Willem van Oranje in Antwerpen voltrokken.

In de Nederlanden was niet iedereen blij met de komst van de Franse edelvrouw. Willem van Oranje was in deze periode niet mateloos populair. Onder meer doordat hij in 1581 had aangedrongen op de aanstelling van de hertog van Anjou als soeverein “vorst en heer der Nederlanden”. Die bleek echter niet zo’n hele sterke en betrouwbare leider. Veel mensen zaten hierdoor even niet te wachten op nieuw Frans bloed.

Een dikke negen maanden na de huwelijksvoltrekking schonk Louise de Coligny in het Prinsenhof in Delft het leven aan de latere stadhouder Frederik Hendrik. Een half jaar later was ze persoonlijk getuige van de moord op Willem van Oranje in hetzelfde Prinsenhof. Zo verloor ze tragisch voor de tweede keer een echtgenoot door religieus geweld. Volgens sommige bronnen had ze haar echtgenoot kort voor de aanslag nog gewaarschuwd voor moordenaar Balthasar Gerards. Diens gezicht zou haar niet aangestaan hebben. Het mocht niet baten.

Conflict

Na de moord bleef Louise in de Nederlanden wonen. Ze kreeg de voogdij over zes van Willems kinderen uit diens huwelijk met Charlotte de Bourbon. Makkelijk had de weduwe het niet. Ze had geregeld met geldproblemen te kampen en pas in 1592 kreeg ze een jaargeld toegekend. Louise verhuisde hierna naar Den Haag en liet daar Johannes Wtenbogaert aanstellen als hofprediker en persoonlijk leermeester van haar zoon Frederik Hendrik.

Later woonde ze ook langere perioden in Frankrijk, onder meer aan het hof van koning Hendrik IV, maar ze keerde steeds ook weer terug naar de Nederlanden. Toen ze in 1613 weer voor langere periode naar de Republiek kwam, woedde daar een felle godsdienststrijd tussen de zogenaamde remonstranten en contra-remonstranten. Louise raakte bevriend met belangrijke remonstranten als Johan van Oldenbarnevelt en predikant Johannes Wtenbogaert terwijl haar stiefzoon Maurits van Oranje aan de zijde van de contra-remonstranten stond. Maurits wist zich uiteindelijk te ontdoen van zijn tegenstanders. Johan van Oldenbarnevelt werd in 1619 ter dood veroordeeld. Een dag voor de executie smeekte Louise de Coligny nog bij Maurits om gratie. Tevergeefs.

Door deze geschiedenis lag Louise de Coligny vrij slecht bij de contra-remonstanten. In 1620 besloot ze de Nederlanden daarop definitief achter zich te laten. Het verhaal wil dat haar koets bij vertrek met modder werd besmeurd en ze door omstanders werd uitgescholden voor “arminiaanse hoer”.

Nog datzelfde jaar overleed Louise de Coligny in Fontaineblau. Haar lichaam werd gebalsemd en een half jaar later bijgezet in het graf van Willem van Oranje in Delft.

Lees ook: Willem van Oranje (1533-1584) – Vader des Vaderlands
Overzichtspagina: Vaderlandse geschiedenis
Overzichtspagina Nederlandse koningshuis
Boek: 1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis

Bronnen ▼