Maastricht wil dat de schedel van de mosasaurus die in de achttiende eeuw in de omgeving van de stad werd gevonden, terugkeert naar Limburg. In 1794 werd dit beroemde fossiel als oorlogsbuit door Franse troepen meegenomen naar Parijs. Daar is de schedel tot op heden als ‘nationaal erfgoed’ te zien in het Muséum National d’Histoire Naturelle.
Mosasauriërs waren grote zeereptielen die tot wel tien meter lang konden worden. Ze leefden aan het eind van het dinosaurustijdperk, ongeveer vijfenzestig miljoen jaar geleden. Maastricht was in die periode bedekt door een ondiepe tropische zee. Resten van mosasauriërs werden als fossiel in de kalk op de bodem van deze voormalige zee bewaard. Het zeereptiel is vernoemd naar de rivier de Maas (Mosa) en naar de vermoedelijke ontdekker ervan: Mosasaurus hoffmannii.
In 1778 werd een schedel van dit dier gevonden in de ondergrondse kalksteengroeves in de Sint-Pietersberg bij Maastricht. Aanvankelijk was niet bekend van welk dier de enorme kaken geweest waren, waardoor zo’n vijftig jaar lang gesproken werd van ‘het grote dier van Maastricht’. In latere jaren zijn nog meer fossielen van de ‘Maashagedis’ ontdekt.
Wetenschappelijk belang
Volgens het Natuurhistorisch Museum Maastricht is de achttiende-eeuwse schedel die momenteel in Parijs wordt bewaard echter extra bijzonder, omdat dit exemplaar ervoor zorgde dat wetenschappers gingen nadenken over de sterfelijkheid van soorten.
De Franse onderzoeker Georges Cuvier (1769–1832) realiseerde zich na ontdekking van de bewuste schedel namelijk dat het Grand Animal de Maestricht een uitgestorven dier was. Het idee dat soorten konden verdwijnen was begin negentiende eeuw nog onbekend. Het fossiel speelde daarmee ruim vijftig jaar voor Charles Darwin een belangrijke rol in het denken over het ontstaan en verdwijnen van soorten, en over de vraag óf en hóe soorten door de tijd heen konden veranderen.
In 2009 was de schedel enkele maanden in Limburg te bewonderen vanwege een tijdelijke tentoonstelling over Charles Darwin, maar daarna keerde hij weer terug naar Frankrijk. In Maastricht is nog wel een gipsen replica van de schedel te zien.
Gesprek
Afgelopen zomer nam de Maastrichtse gemeenteraad al een motie aan van de lokale afdelingen van Forum voor Democratie en Partij voor de Dieren. Hierin werd het gemeentebestuur opgeroepen zich hard te maken voor repatriëring van de mosasaurus-schedel. Naar aanleiding hiervan gaat het Natuurhistorisch Museum vandaag samen met de gemeente in gesprek met het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, in de hoop dat ook het demissionaire kabinet zich hard wil maken voor teruggave van de oorlogsbuit.
