Monarchie – Betekenis en kenmerken

De term monarchie is een politiek begrip. Wat betekent monarchie? Waar komt deze term vandaan? En wat zijn de belangrijkste kenmerken van monarchieën?

Betekenis & herkomst van het begrip monarchie

Het begrip monarchie betekent koninkrijk en wordt ook wel gebruikt om een keizerrijk mee aan te duiden. Van een monarchie is sprake als er één vorst, één tsaar, farao of keizer is (de monarch) die een staat of land bestuurt. Het begrip monarchie is afkomstig uit het Grieks en bestaat uit de samenstellingen ‘monos’ (μόνος, alleen) en ‘archein’ (ἄρχειν, heersen). De samenstelling monarchie betekent dus letterlijk: alleenheerschappij. De vroegste vermeldingen van monarchie in de Nederlandse taal stammen uit de late middeleeuwen.

In het oude Griekenland stond de monarchie als regeringsvorm naast andere vormen van bestuur, zoals de tirannie, aristocratie en de oligarchie. Als directe tegenhanger van een monarchie geldt de republiek.

Belangrijkste kenmerken van monarchieën

Het basiskenmerk van een monarchie is dat er één persoon aan het hoofd staat van een rijk of staat. Anders dan bij een republiek met een gekozen president (of meerdere gekozen vertegenwoordigers), is er in monarchieën vrijwel altijd sprake van erfopvolging en niet van een gekozen monarch. De functie wordt vaak van vader (of moeder) op zoon (of dochter) overgegeven.

Een monarchie kan als regeringsvorm zowel bij een democratie, autocratie of een dictatuur passen, afhankelijk van de binding van de vorst aan de grondwet. Zo is de rol van een koning in een constitutionele monarchie ingekaderd door een grondwet, die zijn macht beperkt. In constitutionele monarchieën, zoals Nederland, ligt de werkelijke macht vaak bij het parlement.

Lees ook: Top 50 van Griekse woorden in het Nederlands
Overzicht van Boeken over (leden van) het Nederlands koningshuis

Bronnen ▼