“Nederlanders en Indonesiërs ademden dezelfde lucht”

Afgelopen week sprak de Indonesische schrijver Iksaka Banu op de Tong Tong Fair in Den Haag. Vorig jaar won hij de prestigieuze Khatulistiwa Literary Award met zijn verhalenbundel over de koloniale periode, Semua Untuk Hindia (2014; Allen voor Indië). En dat is bijzonder, want veel Indonesische schrijvers en lezers laten die periode juist links liggen – ze kijken liever niet terug op hun koloniale erfgoed. In het Tong-Tong-Theater sprak Banu met Reggie Baay en Nancy Jouwe over zijn verhalenbundel en (post-)koloniale literatuur.

Banu, die zestienjaarlang werkte als grafisch ontwerper, werd in 2001 gegrepen door de koloniale geschiedenis van Indonesië. Hij vond een catalogus van de negentiende-eeuwse schilder Raden Saleh (1811-1880), die tijdens zijn Europese reizen roem vergaarde met zijn schildergave. De schilder wekte zijn interesse en Banu dook de geschiedenisboeken in. Al snel merkte hij dat Indonesische schrijvers nauwelijks aandacht hadden voor de mens achter de schilderdoeken en dat de beeldvorming van Saleh was doordrenkt met mythen en stereotypen. Hier begon Banu’s zoektocht in de archieven van het Nationale Archief in Jakarta. Het oud-Nederlands en de negentiende-eeuwse typografie maakten het hem moeilijk maar hielden hem niet tegen. Gaandeweg maakte hij kennis met andere historische personen en gebeurtenissen, en ontstond het idee voor zijn verhalenbundel.

Zwart-wit denken doorbreken

De verhalenbundel Semua Untuk Hindia bestaat uit dertien korte fictieve verhalen en beslaat een periode van drie-en-een-halve eeuw, van VOC tot Bersiap. Toen zijn bundel net was verschenen kreeg hij in Indonesië veel kritiek te verduren. Zo zou hij de koloniale overheersing verheerlijken en een Indo-Europese of zelfs Europese kijk op de geschiedenis tentoonspreiden. Banu pareert die kritiek en zegt dat ook het Nederlandse perspectief een plaats moet krijgen in de Indonesische literatuur.