Ostia (afgeleid van ostium: riviermonding) ligt aan de monding van de Tiber, op circa dertig kilometer van Rome. Het is gedurende de hoogtijdagen van het Romeinse Rijk de haven van Rome. Via Ostia komt het grootste deel van de goederen en het graan de hoofdstad binnen.
Vanaf de derde eeuw voor Christus ontwikkelt de kleine Romeinse havenstad zich tot een militair en economisch bolwerk. De stad krijgt daarom in de eerste eeuw voor Christus haar eigen stadsmuren en eigen bestuur. Ook in andere opzichten groeit de importantie van de stad: er worden nieuwe tempels en thermen gebouwd en een forum aangelegd.
In Ostia worden de zeeschepen met Egyptisch graan, Griekse olijfolie of wijn uit Massilia overgeslagen op kleinere rivierschepen. Ook op politiek en religieus gebied speelt Ostia een belangrijke rol voor Rome: het is namelijk ook de toegangspoort tot Rome voor schepen die triomferende keizers, consuls en overwonnen buitenlandse koningen met zich meevoeren. Daarnaast is het ook de plaats waar nieuwe staatsgodsdiensten, zoals die van Asklepios, met indrukwekkende religieuze ceremoniƫn worden binnengehaald.
De stad beleeft haar hoogtepunt in de tweede en derde eeuw na Christus wanneer diverse keizers, waaronder Hadrianus en Trajanus, de stad nog verder verfraaien en uitbreiden. De aanleg van een nieuwe haven voor zeeschepen, slechts enkele kilometers ten noorden van Ostia, betekent een geleidelijke neergang van de oude havenstad.
Aan het einde van de vierde eeuw begint de stad langzaam achteruit te gaan. Het aantal inwoners daalt, mede als gevolg van de ontwikkelingen in het Romeinse Rijk. Vanaf de achtste eeuw is er nog maar weinig over van de stad, en dient het vooral nog als vindplaats voor bouwmateriaal.
Overzicht van boeken over het Romeinse Rijk
