Nederlands-Indië / Indonesië- Pagina 3

Over de dekolonisatie-oorlog lezen we in Nederland vrijwel alleen publicaties die de zaken benaderen vanuit Nederlands perspectief. Dat vertrekpunt is op zichzelf wel begrijpelijk. De allereerste vraag bij zulke ingrijpende gebeurtenissen is immers wat ‘we’ hebben gedaan en hoe dan. Maar als het daarbij blijft, ontstaat een eenzijdig beeld.

Tientallen jaren lang hebben Nederlandse autoriteiten hun uiterste best gedaan oorlogsmisdaden van Nederlandse kant in Indonesië te ontkennen, te bagatelliseren en onbestraft te laten. Daarbij werd geregeld stiekem gedaan en vaak de doofpot als instrument gebruikt.

De Indonesische onafhankelijkheidsstrijd (1945-1950) stelde de Nederlandse krijgsmacht voor onverwachte en grote problemen. Militair-theoretisch werd geen afdoende oplossing gevonden. In de praktijk leidde dat tot opvoering van het geweldsniveau, waarbij de strijdkrachten bereid waren veel Indonesische burgerdoden op de koop toe te nemen.

Soeharto (1921-2008) bracht het in Indonesië tot een belangrijke militaire positie en hij werd zelfs de machtigste man van het land. Dat bleef hij liefst 32 jaar, waarvan dertig als president. Gezien zijn nederige afkomst en getroebleerde jeugd lag dat allerminst voor de hand.

In het recent verschenen boek Revolusi voert de Belgische cultuurhistoricus en schrijver David van Reybrouck de lezer langs honderden jaren Nederlandse kolonisatie in Indonesië: vanaf het eerste moment dat de bemanning van de VOC-schepen aan land komen, tot de Proklamasi van Soekarno, en de Bandung-conferentie, de eerste internationale conferentie zónder het Westen, als afsluiting.

Hoe ervoeren bestuursambtenaren die dekolonisatie? Waren ze in staat om na de vernederende ervaringen tijdens de Japanse bezetting om te schakelen naar nieuwe tijden?

Begin juni 2020 verscheen de biografie van generaal Jo van Heutsz, geschreven door schrijfster en onderzoekster Vilan van de Loo. Nog geen twee weken later werd het Amsterdamse Monument Indië-Nederland, in 1935 onthuld als blijvende herinnering aan de wapenfeiten van de generaal, beklad met rode verf.