Alexander Fleming – Ontdekker van de penicilline

De Britse arts en microbioloog Alexander Fleming (1881-1955) ontdekte in 1928 de penicilline. Zijn uitvinding leidde tot een revolutie in de behandeling van onder meer geïnfecteerde wonden. Alexander Fleming ontving in 1945 de Nobelprijs voor de Geneeskunde.

Alexander Fleming wordt op 6 augustus 1881 geboren in Schotse plaatsje Lochsfield. Zijn vader is boer. Voordat Fleming zijn eerste stappen in de medische wereld zet, werkt hij eerst vier jaar bij een scheepvaartmaatschappij. Hierna gaat hij geneeskunde studeren aan de St. Mary’s Hospital Medical School in Paddington. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werkt de Schot als officier van gezondheid in militaire ziekenhuizen. In deze ziekenhuizen ziet hij veel gewonde militairen met etterende wonden. Fleming beseft dan dat er grote behoefte is aan bacteriedodende middelen.

Toeval

In 1928 boekt Alexander Fleming groot succes. Hij doet zijn uitvinding min of meer toevallig als hij bezig is stafylococcen te bestuderen. Fleming kweekt deze bacteriën zodat hij ze hierna microscopisch kan onderzoeken.

Als hij na een korte vakantie in zijn laboratorium terugkomt, ziet hij dat het afdekglas van een van de kweekschaaltjes is weggegleden en dat er schimmel is gegroeid, een infectie door schimmelsporen in de lucht.

Fleming wil de gekweekte stafylococcen aanvankelijk weggooien, maar besluit er dan nog even een onder de microscoop een blik op te werpen. Hij ziet dan dat op de plekken waar de schimmel is verschenen, de bacterie is opgelost. Fleming constateert dus dat de schimmels, een schimmel van het soort Penicillium, een stof afscheiden die bacteriën doodt. Fleming probeert hierna deze bacteriedodende stof, door Fleming penicilline genoemd, in bruikbare hoeveelheden af te zonderen. Dit blijkt echter moeilijk, omdat de stof slecht houdbaar blijkt en de scheikundige instrumenten in die tijd ontbreken.

Als ongeveer tien jaar later de Tweede Wereldoorlog uitbreekt, is er opnieuw grote behoefte aan bacteriedodende stoffen. De Australische patholoog Howard Florey en de Duitse biochemicus Ernst Chain werken op dat moment beiden aan de universiteit van Oxford en stuiten op een publicatie van Fleming over penicilline. Het duo slaagt erin de bacteriedodende stof af te zonderen. In 1940 is een aan bloedvergiftiging lijdende politieagent de eerste persoon die behandeld wordt met penicilline. De man geneest snel.

Nobelprijs voor Alexander Fleming

Penicilline wordt hierna al gauw in massaproductie genomen. In 1945 ontvangen Alexander Fleming, Howard Florey en Ernst Chain de Nobelprijs voor de geneeskunde. Een jaar hiervoor is Fleming al geridderd, waardoor het officieel ‘Sir Alexander Fleming’ is.

Alexander Fleming overlijdt op 11 maart 1955 in zijn huis in Londen aan een hartstilstand.