Restauratie voor Christian Müllerorgel in Bavokerk

Deze week is een begin gemaakt met de restauratie van het zogeheten Christian Müllerorgel in de Sint-Bavokerk in Haarlem. Aantasting van verschillende orgelpijpen door vleermuizen en de bonte knaagkever maakten de restauratie noodzakelijk.

Het Christian Müllerorgel is het hoofdorgel van de laatmiddeleeuwse Grote of St.-Bavokerk. Het pijporgel werd tussen 1735 en 1738 gebouwd door de uit Duitsland afkomstige Christian Müller, die tot de beroemdste orgelbouwers van zijn tijd behoorde. Bij voltooiing was het orgel het grootste ter wereld. Het werd in de loop der tijd ook bespeeld door verschillende muzikale grootheden, waaronder Georg Friedrich Händel en de tienjarige Mozart. Het instrument beslaat de volledige westmuur van de Sint Bavokerk en meet van de grond af bijna dertig meter. Het orgel heeft ruim vijfduizend pijpen, verdeeld over vierenzestig registers.

De afgelopen eeuwen is het Christian Müllerorgel verschillende keren gerestaureerd. De laatste grote restauratie werd in 1959-60 verricht door de Deense firma Marcussen. Ondanks de restauraties bezit het orgel nog zijn oorspronkelijke concept en is ongeveer negentig procent van de originele pijpen nog altijd aanwezig.

De nieuwe restauratieronde, uitgevoerd door de firma Flentrop, is noodzakelijk omdat de orgelkast en -pijpen ernstig zijn vervuild en aangetast door vleermuisuitwerpselen en de bonte knaagkever.

De gemeente Haarlem:

“Het zuur in de vleermuisurine vreet zich door de tinfolielaag van de uit 1960 daterende orgelpijpen heen en de bonte knaagkever veroorzaakt schade aan het beeldhouwwerk. Naast de renovatie van het orgel worden maatregelen getroffen om toekomstige schade door de bonte knaagkever en vleermuizen te voorkomen.”

Vleermuizen zijn een beschermde diersoort. Om die reden heeft een ecologisch onderzoeksbureau onderzocht hoe de vleermuizen geherhuisvest kunnen worden in andere delen van de kerk. Bij het orgel was al ultrasone installatie geplaatst die hoge geluiden produceert om vleermuizen bij het orgel weg te houden. Die werkt echter onvoldoende. Om te voorkomen dat de vleermuizen weer in de kerk gaan rondvliegen zijn recent overwinteringskasten geplaatst op locaties in de kerk met een directe verbinding naar buiten.

Tijdens de renovatie wordt een steiger gebouwd rondom het orgel, dat gedurende de hele operatie bespeeld kan blijven worden. Kenners horen mogelijk wel dat de muziek af en toe iets anders klinkt, omdat bepaalde tonen (orgelpijpen) missen. Na de restauratie is de verwachting dat de orgelpijpen weer zeker veertig jaar mee kunnen.

Ook interessant: Korte geschiedenis van het orgel
Boek: De nieuwe Bavo te Haarlem

Bespeling van het Christian Müllerorgel door Anton Pauw

Bronnen