Cambodja, 16 april 1975. Het is warm en droog. De koelere periode is voorbij en het is wachten op het regenseizoen. Ondanks de hitte hebben de Cambodjanen iets te vieren: het Cambodjaans nieuwjaar. Drie dagen lang feesten, omdat de oogst binnen is en er een nieuwe start kan worden gemaakt. Althans, dat zou je denken. April 1975 is echter het begin van een gitzwarte periode uit de Cambodjaanse geschiedenis waarin de Rode Khmer de scepter zwaait.
Op 16 april hebben ze de belangrijkste stad van Cambodja in handen en daarmee ook de macht in het land. Onder leiding van dictator Pol Pot zullen ze bijna vier jaar lang een schrikbewind uitvoeren en tussen 1,7 en 2 miljoen Cambodjanen de dood injagen.
Opkomst
De opkomst van de Rode Khmer is gekoppeld aan de ontwikkelingen in het buurland Vietnam. Als de Cambodjaanse generaal Lon Nol het staatshoofd prins Sihanouk in 1970 na een staatsgreep afzet, breekt er een burgeroorlog uit. Lon Nol zoekt en vindt steun bij de Verenigde Staten en kiest daarmee duidelijk voor de VS en het Zuid-Vietnamese leger. Zij strijden al jaren tegen het communistische Noord-Vietnam. Lon Nol richt zijn pijlen dan ook op een communistische guerrillabeweging in eigen land. Beter bekend als de Rode Khmer.
Door wanbestuur van Lon Nol, bombardementen van de Amerikanen en schermutselingen tussen Cambodjanen en het Zuid-Vietnamese leger worden veel Cambodjanen in de handen van de Rode Khmer gedreven. Als de VS in 1975 Vietnam na een lange bloedige oorlog verlaat, trekt het ook zijn handen af van Cambodja. De machtsbasis van Lon Nol is daardoor sterk verzwakt en de Rode Khmer kan de macht grijpen. Het land wordt omgedoopt tot Democratisch Kampuchea.
Alle Cambodjanen worden gedwongen om te werken op collectieve boerderijen, twaalf uur per dag, zeven dagen in de week. Persoonlijke eigendommen worden afgenomen en men moet verplicht een simpel zwart tenue dragen. Ondertussen vinden er vele zuiveringen plaats. Ambtenaren, monniken, artsen, intellectuelen en etnische minderheden als Vietnamezen en Chinezen worden vaak zonder enige vorm van proces geƫxecuteerd. Ook het dragen van een bril of een net pak wordt als intellectueel en anti-boers gezien en is dus reden voor executie.
Angstcultuur
In de vier jaar dat de Rode Khmer aan de macht is, verdwijnt het individu. Het verzamelen van voedsel voor jezelf en je gezin is egocentrisch en het schrijven in een dagboek wordt zwaar gestraft. Terugvallen op je familie kan niet meer. Gezinnen worden uit elkaar gehaald en de Angkar bepaalt wie zich mag voortplanten en wie niet. Men moet ook iedere dag collectief zijn eigen fouten opnoemen en andere āaangevenā. Hierdoor ontstaat er een grote angstcultuur op de collectieve boerderijen en niemand durft in opstand te komen.
De boerenheilstaat wordt bij lange na niet gehaald. Diverse malen breekt er een hongersnood uit. Oogsten vallen tegen vanwege het gebrek aan machines en gebrek aan kennis. Agrarische deskundigen en ingenieurs zijn namelijk in de meeste gevallen om het leven gebracht.
Ondervoeding
Ook is er geen goede coƶrdinatie tussen de verschillende boerderijen en wordt handel ontmoedigd. Bovendien zijn commandanten onderling ook in een concurrentiestrijd verwikkeld, waardoor samenwerking uitblijft en het geweld toeneemt. Velen zullen overlijden door ondervoeding en ziekte.
Er komt een einde aan dit regiem als het Vietnamese leger Democratisch Kampuchea binnenvalt. Tussen Vietnam en Cambodja bestaat er al een eeuwenoude vete en als sommige legereenheden van de Rode Khmer dorpen in Vietnam aanvallen en plunderen, komt het Vietnamese leger in actie. In december 1978 dendert het Vietnamese leger Cambodja binnen en loopt het te zwakke leger van de Rode Khmer binnen twee weken onder de voet. Pol Pot wordt ten val gebracht en een Vietnameesgezinde regering wordt geĆÆnstalleerd.
De Rode Khmer heeft een spoor van vernieling en verdriet achtergelaten. De oude gevangenis Tuol Sleng (inmiddels een museum) en vele zogenoemde ākilling fieldsā zijn vandaag de dag het tastbare bewijs van de gruwelijkheden die tussen april 1975 en december 1978 hebben plaatsgevonden.
