Stigmata – Tekenen van de wonden van Christus

In de katholieke traditie staan de stigmata bekend als zichtbare wonden op het lichaam van een gelovige, precies op die delen van het lichaam waar Jezus voorafgaand aan zijn kruisdood werd verwond. In plaats van stigmata wordt ook wel eens gesproken van de “kruiswonden” of “de wondtekenen Gods”. De stigmata vormden volgens de katholieke overlevering een zichtbaar teken dat iemand één is geworden met Christus, in diens lijden en sterven. Het geloof in Jezus is zo intens dat men letterlijk de pijn van diens kruisiging ervaart.

In algemene zin kennen we het woord ‘stigma’ als aanduiding voor een negatief brandmerk. Iemand kan bijvoorbeeld gestigmatiseerd worden. In dat geval wordt afbreuk gedaan aan de reputatie van een bepaald persoon.

Als mystiek verschijnsel draait het bij de stigmata om zichtbare wonden of bloedingen die ontstaan op het lichaam van gelovigen. Dit dus op posities waar ook Jezus volgens de overlevering wonden had. Het gaat dan meestal om wonden in de handpalmen, op de voeten, in de zij en soms op wonden op het hoofd, die refereren aan de bloedingen die Jezus opliep toen hem een doornenkroon werd opgezet. Ook zijn gevallen bekend van wonden op de schouders en rug, als verwijzing naar de wonden die Jezus opliep tijdens het dragen van zijn kruis.

Stigmata van Franciscus van Assisi

Een van de eerste en bekendste stigmatisatie is die van Franciscus van Assisi. Volgens een legende kreeg deze Middeleeuwse godgeleerde in september 1224 op de berg La Verna een bijzonder visioen waarbij hij de tekenen van Christus ontving. De stigmata bestonden in dit geval uit vijf (bloedende) tekenen aan handen, voeten en de lichaamszijde, die overeenkwamen met de wonden van Jezus Christus.

Sinds Franciscus van Assisi zijn er enkele honderden gelovigen geweest die beweerden de stigmata te hebben ontvangen. Daarvan zijn er meer dan zestig zalig of heilig verklaard door de katholieke kerk. Relatief bekende voorbeelden zijn de heilige Catharina van Siena (1347-1380), de Duitse gelovige Anna Katharina Emmerick (1774-1824), die tevens verschillende visioenen kreeg over het lijden van Christus, en de kapucijner pater Pio van Pietrelcina (1887-1968), die in 1918 stigmata zou hebben ontvangen die zijn hele leven bleven bloeden.

Er zijn verschillende gevallen van oplichting bekend van gelovigen die de wonden zelf aanbrachten. Dit laatste wordt ook beweerd van de heilig verklaarde pater Pio. In 2007 doken in de archieven van het Vaticaan namelijk documenten op waaruit bleek dat de pater onder meer carbolzuur bestelde bij een apotheker en daarnaast grote hoeveelheden insecticiden kocht. Volgens sommigen duidt dit er op dat de heilige zichzelf mogelijk verwondde met carbolzuur. Het insectenverdelgingsmiddel zou hij hierna als pijnstiller kunnen hebben gebruikt.

Bronnen ▼