Gelderlanders voelen zich verwant met de streek waarin ze wonen: de Veluwe, de Achterhoek of het Rivierenland. Hierdoor heeft Gelderland als provincie geen sterke eigen identiteit. Hoogleraar Gelderse Geschiedenis Dolly Verhoeven gaat donderdag in haar oratie in op het identiteitsbesef in Gelderland en op de invloed die verschillende soorten grenzen hebben op identiteit. De leerstoel Gelderse Geschiedenis die Dolly Verhoeven bekleedt, is een gezamenlijk initiatief van de Provincie Gelderland en de Radboud Universiteit.
Verhoeven:
‘Gelderland is qua verbondenheid met de provincie één van de slechtst scorende provincies van Nederland, maar het is niet zo dat mensen in Gelderland geen gevoel hebben voor hun eigen regio. Het gevoel van identiteit ligt op een ander niveau dan de provincie als geheel.’
Dat heeft te maken met de geschiedenis van de provincie, en vooral met het feit dat Gelderland vanaf de veertiende eeuw bestuurlijk opgedeeld is geweest langs de lijnen van verschillende ‘kwartieren’. De overblijfselen daarvan zijn grofweg de Veluwe, het Rivierengebied en de Achterhoek.
Identiteit is een complex vraagstuk, volgens Verhoeven, sterk afhankelijk van de context waarin mensen zich bevinden en de grenzen die ze ontmoeten tussen henzelf en de ‘ander’.
‘Een Achterhoeker voelt zich in Amsterdam vaak meer Achterhoeker dan in de Achterhoek. Er is een andere partij nodig om je bewust te maken van je identiteit. Voor historisch onderzoek naar identiteitsbesef is het daarom interessant na te gaan waar de grenzen lopen tussen ‘wij’ en ‘zij’.’
In Gelderland lopen die grenzen overal: tussen de Veluwe en de Achterhoek, tussen katholieken en protestanten, tussen Duitsland en Nederland.
Gelderland zelf heeft zich in de loop der eeuwen ook meerdere keren tot een andere context en andere grenzen moeten verhouden.
‘In de tijd van het Romeinse rijk was het een grensregio. In de middeleeuwen nam Gelre een centrale positie in tussen het Duitse rijk en de Franse en Bourgondische landen. In het huidige Nederland ligt Gelderland weer aan de grens.’
De positionering van het gebied en de veranderende grenzen hadden invloed op de identiteitsvorming. In de Romeinse tijd vormde de bevolking een mix van Romeinen, Bataven en Germanen. Inwoners van het huidige Gelderland bepalen hun positie ten opzichte van de Randstad, maar zoeken ook steeds meer contact met het nabijgelegen Duitsland.
In haar oratie gaat Verhoeven ook in op een ander soort grenzen. In dit geval wil ze graag over die grenzen heen kijken.
‘Ik vind dat de kloof tussen geschiedwetenschap en organisaties die lokaal en regionaal onderzoek naar het verleden doen te groot is. Het zijn nu vaak twee gescheiden werelden, terwijl er ook buiten de universiteit heel veel gebeurt waar weer vragen voor wetenschappelijk onderzoek uit voort kunnen komen.’
Volgens Verhoeven kan door een betere samenwerking de kennis van de Gelderse geschiedenis nog meer vergroot en voor een groter publiek toegankelijk gemaakt worden.
Dolly Verhoeven (1959) is oprichter van het historische bureau Storia. Sinds eind 2008 werkt zij een dag per week bij de Radboud Universiteit als bijzonder hoogleraar Nijmeegse geschiedenis, met een speciaal accent op de publieksgeschiedenis. Sinds november 2014 werd zij daarnaast voor een dag per week hoogleraar Gelderse Geschiedenis.
Overzicht van Boeken over de geschiedenis van Gelderland
