Op de website www.go2war2.nl zijn een hele reeks vonnissen, verdachten- en getuigenverhoren van het Proces van Neurenberg in het Nederlands na te lezen.
Nog voordat er een eind was gekomen aan de Tweede Wereldoorlog, besloten Churchill en Stalin dat de misdaden die door het nazi-regime begaan waren niet onbestraft mochten blijven. Tijdens een conferentie in Londen, kort na de ineenstorting van Hitlers Derde Rijk, werd door vertegenwoordigers van de geallieerde landen besproken welke aanklachten er tegen welke verantwoordelijken zouden worden geformuleerd.
Van 20 november tot 1 oktober 1946 stonden tijdens het Proces van Neurenberg tweeëntwintig kopstukken van het nazi-regime terecht. Figuren als Joachim von Ribbentrop, Hermann Göring, Albert Speer en Ernst Kaltenbrunner werden uitvoerig aan de tand gevoeld. Onderzocht werd in hoeverre de verdachten zich schuldig hadden gemaakt aan onder meer oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid.
De 65-jarige Arnold Palthe besloot een paar jaren geleden enkele processtukken van dit beroemde Proces van Neurenberg te vertalen in het Nederlands. Gek genoeg was dat niet eerder gedaan. Voor Palthe is de oorlog nog heel dichtbij. Een oom van hem werd vanwege zijn prestaties tijdens de oorlog onderscheiden met de Militaire Willems-Orde en ontving de Engselse Distinguished Service Order. Zijn vertalingen van stukken van het Proces van Neurenberg zijn te vinden op de STIWOT-website www.go2war2.nl. Inmiddels zijn er al tientallen verdachten- en getuigenverhoren te vinden. Ook voor in het Nederlands vertaalde slotverklaringen en vonnissen kan men al op de site terecht.
Een paar vragen aan vertaler Arnold Palthe
De Süddeutsche Zeitung bericht over de vonnissen van het Proces van Neurenberg
Wanneer besloot u de processtukken van het Internationale Militaire Tribunaal in Neurenberg te gaan vertalen?
Ik kreeg op een bepaald moment het verzoek om documenten uit de nazi-archieven te vertalen. Hoe meer ik me daarin verdiepte, hoe meer ik me ervoor begon te interesseren. Toen ben ik ook specifiek over het Tribunaal van Neurenberg gaan lezen. Wat mij opviel was dat de verhoren op zich weinig aandacht kregen; er worden gedeelten uit geciteerd, van commentaar voorzien maar een integrale weergave miste ik eigenlijk.
Waarom zou iemand die vertalingen nu eigenlijk lezen? We weten nu inmiddels allemaal toch wel wat er allemaal gebeurd is tijdens de oorlog?
We weten wat er gebeurd is maar het hoe en het waarom wordt pas uit de verhoren duidelijk. Die verschaffen een uniek kijkje achter de schermen; wat dreef deze mensen, wat waren hun gedachten en motieven. Bovendien wordt hier de militaire en politieke geschiedenis van het Derde Rijk uitvoerig uit de doeken gedaan door degenen die er het nauwste bij betrokken zijn geweest, die aan de wieg van het geheel hebben gestaan.
Voor zover ik weet is het voor eerst dat de processtukken vertaald worden. Vindt u het vreemd dat dit niet eerder gebeurd is?
Gezien de hoeveelheid materiaal vind ik dat niet vreemd. Om eerlijk te zijn, als ik van te voren had geweten om hoeveel materiaal het gaat, was ik er misschien niet eens aan begonnen maar nu ik eenmaal bezig ben, al bijna vier jaar, wil ik de eindstreep ook halen. Wat interesse betreft, die is er wel – mijn vertalingen worden goed gelezen – maar de materie was niet echt toegankelijk juist omdat het niet in het Nederlands bestond. Nu is het voor iedereen wel toegankelijk.
U heeft al een hele lijst vonnissen, slotverklaringen en verhoren vertaald. Kende u al deze processtukken inhoudelijk al toen u aan deze klus begon?
In diverse boeken over het IMT heb ik natuurlijk al het een en ander gelezen dus helemaal vreemd was de materie niet meer. De vonnissen en slotverklaringen waren wel nieuw want die heb ik nergens anders kunnen vinden. Ik ben met de slotverklaringen begonnen maar kwam al gauw tot de conclusie dat ik voor een beter begrip de verhoren ook moest meenemen en zo ben ik er dus min of meer per ongeluk in gerold.
Wat vindt u van de manier waarop de verdachten in Neurenberg werden verhoord? Kregen ze een eerlijk proces?
De verhoren op zich zijn hier en daar keihard, de verdachten worden soms zeer stevig aangepakt maar dat was gezien de tenlastelegging ook niet anders te verwachten. De verdachten hebben, in tegendeel tot veel van hun slachtoffers wel degelijk een eerlijk proces gekregen.
Wat vindt u van de manier waarop de verdachten zich tijdens het proces gedroegen? Ze wisten waarschijnlijk wel dat aan het einde van het proces de strop of in ieder geval jarenlange gevangenisstraf wachtte. Waren er veel verdachten die berouw toonden?
Ernst Kaltenbrunner tijdens het Proces van Neurenberg Van het gedrag van de beklaagden kun je in het algemeen wel zeggen dat ze zich allemaal min of meer verscholen achter hun opdrachtgevers. Sommigen, zoals Ernst Kaltenbrunner, chef van het RSHA, de grootste moordmachine van het Derde Rijk, die bij hoog en bij laag volhoudt dat hij nergens van wist, ondanks overvloedige bewijzen voor het tegendeel. Een ander voorbeeld: Julius Streicher, redacteur van Der Stürmer, die regelmatig door de President van het Tribunaal wordt teruggefloten omdat hij steeds maar weer anti-semitische propaganda blijft voeren.
Totaal anders zijn de verhoren van bijvoorbeeld Karl Dönitz, opperbevelhebber van de Kriegsmarine en opvolger van Hitler als staatshoofd en ook Albert Speer, Minister van Bewapening en Oorlogsproductie. Dönitz geeft zonder omhaal en omwegen de feiten weer en schetst daarmee het beeld van een soldaat die gewoon zijn werk deed, Speer als enige neemt een deel van de verantwoordelijkheid voor alles wat er is gebeurd op zich, wat hem de woede van zijn medebeklaagden oplevert.
Hitler was al dood op het moment dat de processen begonnen. Werd tijdens de processen veel aandacht besteed aan zijn rol in de Jodenvervolging?
Wie de uiteindelijke opdrachtgever was was van het begin af aan wel duidelijk, allemaal wijzen ze naar Hitler en Himmler maar wat hier veel duidelijker naar voren komt betreft degenen die met de feitelijke uitvoering waren belast; de al eerder genoemde Kaltenbrunner, natuurlijk ook Rudolf Höss maar even goed de rol van de Einsatzkommandos.
Welk verhoor vindt u zelf het interessantst?
Hermann Göring
Het meest interessante verhoor vind ik eigenlijk wel dat van Göring. Niet alleen vanwege zijn enorm uitgebreide kennis van het Derde Rijk en alles wat daaraan vooraf ging maar zeker ook vanwege de manier waarop hij soms de vloer aanveegde met de Amerikaanse hoofdaanklager, Robert Jackson, en daarmee voor het nodige vuurwerk in de rechtszaal zorgde. Dat leverde natuurlijk de nodige wrijving op maar het blijft fascinerend hoe deze man vragen weet te ontwijken en soms met een stortvloed van woorden niets zegt.
Zijn er plannen de vertaalde processtukken later in boekvorm uit te brengen?
Historiek is een onafhankelijk online geschiedenismagazine voor een breed publiek. We willen geschiedenis en actualiteit met elkaar verbinden en geschiedenisverhalen gratis toegankelijk maken.
Historiek
