Tanks in de Tweede Wereldoorlog: Panzer III versus T-34

Op 22 juni 1941 viel de Duitse Wehrmacht de Sovjet-Unie aan. De meest krachtige Duitse tanks op dat moment waren de Panzerkampfwagen III (Panzer III) en de Panzerkampfwagen IV (Panzer IV). De Panzer III was met een 3,7 cm of 5 cm kanon uitgerust, de Panzer IV met een 7,5 cm geschut. Duidelijk werd dat de vanaf 23 juni 1941 ingezette Sovjet T-34 een goed gepantserde tank was. De Panzer III delfde in veel opzichten het onderspit tegen de T-34 en was vaak niet in staat het frontale romppantser van de Sovjettank op grote afstand te doorboren. Dit artikel geeft antwoord op de vraag in welke opzichten beide tanks excelleerden.

Veel T-34 tanks werden in 1941 niet door Duitse tanks, maar door infanterie, artillerie, 88mm geschut of vliegtuigen uitgeschakeld. Toch kwam het voor dat tankgevechten ontstonden. Een theoretische vergelijking tussen de Panzer III en de T-34 is op zijn plaats omdat beide types een van de meest krachtige middelzware tanks waren in 1941.

De Panzerkampfwagen III Ausf. L (versie ‘L’) vergeleken met T-34-76 model 1942

Wat betreft de technische specificaties was de T-34 tank over het algemeen krachtiger dan de Panzer III. Zo was de bepantsering dikker en beter vormgegeven, had het kanon een groter kaliber (7,6 cm versus 3,7 of 5 cm), een destructiever effect (het 7,6 cm geschut van de T-34 was met de BR-350A munitie voorzien van plusminus 150 gram TNT), en was de motor krachtiger (500pk versus 300pk).

Feit is dat de Panzer III de T-34 tank vanaf de voorkant tot relatief dichtbij moest naderen om te vernietigen (de Sovjettank had ongeveer een frontale, verticale romp staalequivalentie van plusminus 80 tot 90mm staal). Zowel de 5 cm KwK 38 L/42, als de 5 cm KwK 39 L/60 van de Panzer III waren met de pantsermunitie vaak niet in staat de T-34 op lange afstand aan de voorkant uit te schakelen. In een boek ‘Russian tanks and armored vehicles 1917-1945’ (1999) staat dat het 5 cm L/60 kanon de voorkant van de T-34 alleen onder honderd meter kon doorboren (het gaat dan waarschijnlijk om de romp). Echter, de koepel van de Sovjettank was kwetsbaarder voor 5 cm pantsermunitie. De koepelring en de voorkant van de T-34 koepel konden in theorie met 5 cm kanonnen doorboord worden. Om die vanaf grote afstand te raken was echter veel geluk nodig. Ook konden de zijkant en de achterkant van de Sovjettank tot op redelijk grote afstand doorboord worden. De in kleinere aantallen beschikbare Duitse wolfraammunitie (Panzergranate 40) was op korte afstand krachtiger en kon ingezet worden tegen de T-34. Nadeel was dat die munitie op lange afstand snel aan kracht verloor en geen explosieve inhoud had. Ook was wolfraammunitie minder effectief tegen schuine pantserplaten dan ‘gewone’ pantsermunitie met ballistische kop.

Gelet op penetratiecriteria kon de T-34 alle versies van de Panzer III in theorie tot op een kilometer of verder aan de voorkant uitschakelen. Het 50mm frontale staal van de Duitse tank bood over het algemeen niet voldoende bescherming. Ook de aanwezige kijkventsters en de koepelring was kwetsbaar. Gelet op de penetratiecriteria was de zij- en achterkant van de Duitse tank te dun om 7,6 cm vuur tegen te houden. Een getrainde Sovjetbemanning was in 1941 echter niet de regel, maar eerder uitzondering. Desondanks was het 7,6 cm L11 en F-34 geschut zeker in staat de Panzer III te vernietigen, zonder dat het kanon op korte afstand ingezet hoefde te worden. Een recent verschenen studie ‘The Tanks of Operation Barbarossa: Soviet versus German Armour on the Eastern Front’ (2018) stelt echter dat de kwaliteit van Sovjetmunitie in 1941 soms niet erg goed was. Die kwaliteit verbeterde toen de oorlog vorderde.

Gelet op de motor was de motor van de Sovjettank krachtiger. Ook was het een dieselmotor die makkelijker startte in koude weersomstandigheden. Wat betreft productieaantallen overschaduwt de T-34 tank de Panzer III. De rupsbanden van de T-34 waren breder dan de rupsbanden van de Panzer III. Dat zorgde ervoor dat de Sovjettank makkelijker door modder of sneeuw kon rijden.

Het grote pluspunt van de Panzer III ten opzichte van de T-34 is dat de ‘zachte’ kenmerken zoals de interne communicatiemogelijkheden en de richtoptieken over het algemeen van betere kwaliteit waren (het glas of materiaal van de richtoptieken was bijvoorbeeld beter licht doorlatend). Duitse tanks hadden vaak kwalitatieve Zeiss en Leitz optieken. Resultaat was dat de Duitse tanks Sovjettanks tot op grotere afstanden, een kilometer of verder, konden raken. Een niet besproken factor is het feit dat de Panzer III een commandantkoepel had en veel T-34 tanks in 1941 vaak geen radio hadden. Daardoor reden T-34 tanks soms ‘blind’ af op Duitse posities en waren zij geregeld niet in staat vijandelijke doelen snel op te merken. Afgezien van die feiten was het Duitse leger in 1941 veel beter getraind en had het meer gevechtservaring dan het Sovjetleger. Duitse tankbemanningen waren tevens beter getraind. Duitse tactieken overwonnen sterke tanks zoals de T-34. Echter, het feit dat de Panzer III vanaf 1943 niet meer werd geproduceerd zegt iets over de tank. De koepel van de tank bleek namelijk niet instaat zwaardere bewapening te dragen en het voertuig werd omgebouwd tot succesvol stormgeschut (StuG III).

Al met al kan gesteld worden dat de T-34 tank in 1941 beter scoort dan de Panzer III wat betreft hoofdbewapening, bepantsering, mobiliteit en productieaantallen, maar slechter scoort wat betreft communicatiemiddelen (radio), zichtmogelijkheden en training en ervaring van tankbemanningen. De introductie en de inzet van de verbeterde T-34-85 in 1944 zorgde er echter voor dat de Sovjettank de Panzer III volledig overschaduwde waarbij de interne factoren (radio, zichtmogelijkheden en training) waren verbeterd.

Enkele munitiesoorten van de Panzerkampfwagen III (inslaghoek 90º)

Enkele munitiesoorten van de T-34-76 (inslaghoek 90º)

Meer artikelen over historische tanks

Bronnen ▼