In het Historisch Museum Ede is vanaf aankomende week de tentoonstelling ‘Belgen op de hei, Vluchtoord Ede 1915-1917’ te zien. De tentoonstelling laat zien hoe honderd jaar geleden duizenden Belgen een tijdelijk onderkomen vonden op de heide nabij Ede. Zij waren op de vlucht voor het geweld van de Eerste Wereldoorlog.
De expositie maakt volgens het museum duidelijk hoe het leven in het vluchtoord was en wat de aanleiding ertoe was. Dit onder meer aan de hand van filmmateriaal, foto’s, documenten en historische voorwerpen. Er is ook een ‘slaapcabine’ nagebouwd die een beeld geeft van de leefomstandigheden van de Belgische vluchteling.
Vluchtelingendorpen
Na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog en het bombardement van Antwerpen in oktober 1914 waren ongeveer een miljoen Belgen op de vlucht naar het neutrale Nederland. Er werden vluchtoorden gebouwd in Gouda, Uden, Nunspeet en Ede. Eind 1914 verrees een houten dorp op de Eder Heide, op vier kilometer afstand van het dorp Ede. In de expositieruimte ‘Belgen op de hei’ wordt een inkijk gegeven in het leven van deze ontheemden.
De eerste bewoners kwamen eind januari 1915. Het vluchtoord van 500 bij 600 meter was in vieren gedeeld; drie zogenaamde dorpen voor de bewoners en een functioneel gedeelte met alle algemene voorzieningen. Ieder dorp beschikte over woonbarakken, een keuken en een eetzaal, sanitaire ruimten en een kinderbewaarplaats. Een compleet dorp, waar men woonde, werkte en kinderen naar school gingen. Volwassenen volgden onderwijs, of een beroepsopleiding. Omdat het vluchtdorp op geringe afstand (4 km) van Ede was gelegen, kon men daar werken, boodschappen doen, of iets drinken in een café.
Modern
Het vluchtoord werd voorzien van voor die tijd moderne technieken zoals elektrisch licht en stromend water. Die luxe hadden de veel inwoners van Ede toen nog niet. Ook werden vrijwel alle barakken verwarmd door middel van centrale (stoom)verwarming. In 1917 werd op de heide een extra dorp gebouwd, het zogenaamde ‘Deensche dorp’ dat bestond uit ongeveer 150 demontabele houten huisjes. Deze hadden geen centrale verwarming en werden verwarmd met kachels. Een maquette en een film over het ter plaatsen in elkaar zetten van de huisjes maakt onderdeel uit van de tentoonstelling.
De tentoonstelling ‘Belgen op de hei, Vluchtoord Ede 1915-1917’ is te zien van 4 juli tot en met 11 oktober 2015
