Uitvinding van het gasmasker

Wanneer we omringd worden door schadelijke gassen is de nood aan de man. Een gasmasker kan in dat soort gevallen uitkomst bieden. Sinds wanneer zijn er maskers die in staat zijn giftige chemicaliën uit de lucht te filteren?

Historisch gezien kennen we het gasmasker tegenwoordig vooral uit de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) toen de eerste grootschalige aanvallen met gifgas werden uitgevoerd. Ook in de periode hiervoor waren er echter al gasmaskers in omloop. Wie precies de uitvinder is van het masker, is echter niet helemaal duidelijk. Wel bekend is bijvoorbeeld dat de beroemde Pruisische natuuronderzoeker en ontdekkingsreiziger Alexander von Humboldt eind achttiende eeuw al een primitief ademhalingsapparaat ontwikkelde dat hem tegen schadelijke dampen moest beschermen tijdens zijn werk in de mijnen.

De Amerikaanse zakenman Garrett Morgan wordt ook wel eens aangemerkt als de uitvinder van het gasmasker, maar in vergelijking met de moderne gasmaskers was zijn oplossing tamelijk primitief. Morgan ontwikkelde in 1912 een soort katoenen kap die men tijdens een brand over het hoofd kon trekken. De drager ademde op die manier geen schadelijke rook in. Maar ademen moest men natuurlijk wel. Daarom bevestigde Morgan twee luchtslangen aan de kap die naar de grond liepen, waar de lucht tijdens een brand vaak het schoonst was. Complete bescherming bood deze ‘smoke hood’ dus niet, maar tijdens een brand kon men het wel net iets langer volhouden.

Nikolay Zelinsky

Een gasmasker dat meer op de huidige maskers lijkt, werd in 1915 geïntroduceerd door de Russische chemicus Nikolay Zelinsky. Niet geheel verwonderlijk deed hij zijn uitvinding tijdens de Eerste Wereldoorlog. In deze oorlog voerden de Duitsers namelijk voor het eerst grote gifgasaanvallen uit waarbij gebruik werd gemaakt van chloorgas. Het masker van Zelinsky, dat al snel ook door het Britse en Franse leger werd overgenomen, bevatte een koolstoffilter dat het chloor kon absorberen. Naast het masker van Zelinsky werden tijdens de Grote Oorlog nog veel meer typen gasmaskers ontwikkeld, zoals ook te zien op bovenstaande foto.

Kort voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog draaiden fabrieken overuren en besloot men ook op grote schaal gasmaskers voor de burgerbevolking te ontwikkelen, zodat ook de gewone man en vrouw zich enigszins kon beschermd tegen mogelijke gifgasaanvallen.

In de decennia hierna zijn nog veel geavanceerder gasmaskers gemaakt die ook bescherming moeten bieden tegen bijvoorbeeld radioactieve neerslag, virussen en bacteriën. Sommige van deze moderne maskers zijn met een slang verbonden met een aparte zuurstoftank. Voor vijandelijke aanvallen met bijvoorbeeld mosterdgas bieden gasmaskers overigens geen volledige bescherming aangezien dit soort gassen ook de huid aantasten waardoor beschermende kleding noodzakelijk is.

Bronnen ▼