V-Mann en V-Frau – Betekenis en herkomst

Uit de Tweede Wereldoorlog kennen we de begrippen V-Mann en V-Frau. Deze aanduidingen werden gebruikt voor mannen en vrouwen die gedurende de bezetting collaboreerden met de nazi’s door voor hen te spioneren of actief Joden en ondergedoken verzetsleden op te sporen.

Het gaat om afkortingen van de woorden vertrouwensman en vertrouwensvrouw, of in het Duits Vertrauensmann en Vertrauensfrau. Vaak opereerden dit soort collaborateurs als een soort spionnen en deden ze zich bijvoorbeeld voor als Engelse geheime agenten. Zo probeerde ze vervolgens het vertrouwen te winnen van reguliere verzetsleden, wonnen geheime informatie in en zorgden ervoor dat verzetsgroepen uitgeschakeld konden worden. Voor het aanbrengen van verzetsleden of (ondergedoken) Joden ontvingen de V-Leute een vergoeding van de Sicherheitsdienst, de Duitse inlichtingendienst.

Geregeld schakelden de Duitsers voor dit werk mannen en vrouwen in die eerder zelf illegaal werk hadden verricht. Na hun arrestatie dreigde voor hen deportatie of dwangarbeid. Soms zagen zij dan geen andere uitweg en besloten ze aan de slag te gaan als V-Mann of V-Frau. De bezetter maakten soms ook gebruik van Joodse V-Leute. Deze medewerkers spoorden vervolgens andere Joodse onderduikers op. In ruil daarvoor hoefde men geen gele ster te dragen, ontving men een financiële beloning en werd de eigen deportatie uitgesteld.

Gevaarlijk

Het werk als V-Mann of V-Frau was niet zonder gevaar. Het verzet maakte namelijk actief jacht op deze collaborateurs en probeerde hen tijdens aanslag definitief uit te schakelen.

Bekende V-Leute zijn bijvoorbeeld Ans van Dijk, Miep Oranje, Johan van Lom en Johnny de Droog.

Bronnen ▼