Dark
Light

Verborgen verhalen uit de bodem van kamp Westerbork

Tentoonstelling over ondergronds erfgoed van de beladen plek
2 minuten leestijd
Enkele van de vondsten - Foto: Herinneringscentrum Kamp Westerbork
Enkele van de vondsten - Foto: Herinneringscentrum Kamp Westerbork / Sake Elzinga

Herinneringscentrum Kamp Westerbork toont vanaf half september een groot aantal archeologische objecten die de afgelopen dertig jaar op en rond het voormalige kampterrein zijn opgegraven. Oud-kampgevangenen en -bewoners, uit zowel de periode van het doorgangskamp Westerbork als woonoord Schattenberg, vertellen welke herinneringen de vondsten bij hen oproepen.

Een stukje prikkeldraad, een kapmes, een kinderlaarsje en een tube zalf. In de expositie komen de associaties bij deze objecten van zowel voormalige gevangenen van kamp Westerbork, als de bewoners van woonoord Schattenberg aan bod. In videofragmenten vertellen zij de verhalen die de archeologische vondsten bij hen oproepen. ‘Je mocht er niet aankomen, maar het lag gewoon voor het grijpen’, vertelt Mietji Hully over de parang (het kapmes). Zij woonde de eerste zeven jaar van haar leven in Schattenberg, het woonoord dat na de oorlog voor gedemobiliseerde KNIL-militairen van Zuid-Molukse afkomst werd opgericht. Over een rode mondharmonica zegt ze:

‘Er werd altijd muziek gemaakt in het kamp. Muziek was bij uitstek een uitlaatklep om je verdriet, heimwee of frustratie naar buiten te brengen. In ieder gezin was wel een gitaar of een mondharmonica.’

Emotie uit de bodem

De ‘Boulevard des Misères’, zoals de hoofdweg door de kampgevangenen werd genoemd. Langs deze weg lag de spoorlijn en vertrokken in de Tweede Wereldoorlog de treinen naar de vernietigingskampen in het oosten. (Kamp Westerbork)
De ‘Boulevard des Misères’, zoals de hoofdweg door de kampgevangenen werd genoemd. Langs deze weg lag de spoorlijn en vertrokken in de Tweede Wereldoorlog de treinen naar de vernietigingskampen in het oosten. (Kamp Westerbork)
Tijdens de herinrichting van het kampterrein in het begin van de jaren negentig ontdekten medewerkers van het Herinneringscentrum Kamp Westerbork op plekken van waar ooit barakken stonden objecten in de bodem. Later zijn er, naast onderzoek op het voormalig kampterrein, opgravingen gedaan op de vuilnisbelt en in- en rond de woning van de kampcommandant. De vondsten op de voormalige vuilnisbelt waren talrijk. Naast honderden scherven zijn bijvoorbeeld medicijnflesjes, schoenen, en brillen aangetroffen.

De vondsten laten zowel het oorlogsverleden als de naoorlogse geschiedenis van de plek zien. Zo hebben de archeologen duidelijk afval uit de periode 1939-1945 aangetroffen, maar ook afval uit de naoorlogse periode, namelijk die van het woonoord Schattenberg. Sommige vondsten zoals tandpasta, talloze flesjes en scherven kunnen echter in beide periodes gebruikt zijn.

Tube zalf, te zien in de tentoonstelling
Tube zalf, te zien in de tentoonstelling – Foto: Herinneringscentrum Kamp Westerbork / Sake Elzinga

De vandaag geopende tentoonstelling heeft als titel Emotie uit de bodem. Kamp Westerbork 1939-1971. Hij is samengesteld door het Groningen Institute for Archeology (GIA) onder leiding van bijzonder hoogleraar Martijn Eickhoff (NIOD). De tentoonstelling loopt van 14 september tot en met 6 november aanstaande.

×