De afgelopen vijftig jaar zijn de vestingwerken van Naarden ingrijpend gerestaureerd. Met name op initiatief van de Rijksgebouwendienst is stevig geïnvesteerd in het behoud van de zeventiende-eeuwse verdedigingswerken van Naarden, om deze als erfgoed voor komende geslachten te behouden. Vijfentwintig auteurs schreven een mooi herdenkingsboek over een halve eeuw restauratieactiviteiten: Een halve eeuw restaureren. De vesting Naarden (Uitgeverij Matrijs).
Hoekse en Kabeljauwse twisten
Ergens in de Middeleeuwen is het dorp Naarden ontstaan. Over de vroege geschiedenis van het dorp schrijft redacteur Carlos Scheltema:
“In de eerste helft van de veertiende eeuw had Naarden slechts de grootte van een dorp, maar het was wel de belangrijkste nederzetting in het Gooi. Het lag op ruim 2,5 kilometer ten noordoosten van het midden van de huidige stad. Stadsrechten zal het waarschijnlijk al voor 1337 hebben gehad en het was toen vermoedelijk al omgegeven door eenvoudige verdedigingswerken, zoals een aarden wal met houten palissaden. Over de geschiedenis van het Gooi in die tijd is veel bekend, maar over het toenmalige Naarden weten we vrijwel niets. Ook naar het ontstaan van de naam hebben veel historici slechts kunnen gissen.” (10)
In 1350, toen de Hoekse en Kabeljauwse twisten begonnen – een strijd tussen diverse adellijke facties binnen het graafschap Holland van circa 1350 tot 1490 – werd Naarden verwoest. De Zuiderzee, die zich toen landinwaarts uitbreidde, spoelde de restanten van het dorp weg. Bij extreem laag water was er ongeveer honderd jaar geleden nog wel iets van het oude dorp te zien.
Het Spaanse Huis
In Naarden staat nog steeds het gerestaureerde Spaanse huis, een gebouw dat vermoedelijk in de vijftiende eeuw is gebouwd en een rijke historie kent. Het huis heeft onder meer gediend als kerk en als raadhuis.Tijdens het Rampjaar 1572, om precies te zijn op 1 december, vermoordden de Spanjaarden bij dit gebouw liefst 800 inwoners van Naarden:
“De bevolking weigerde een Spaanse bezetting en betaling van de tiende penning, een door de Spanjaarden opgelegde belasting. Maar omdat de in Naarden aanwezige Geuzen de benen namen, besloot de stad zich alsnog over te geven. Na de overgave werd de bevolking door de Spanjaarden naar het stadhuis gelokt om zogenaamd de vredesvoorwaarden aan te horen, maar in plaats daarvan volgde de massale slachtpartij. Vervolgens plunderden de Spanjaarden de stad en staken deze systematisch in brand. Alles werd vernietigd. Begin zeventiende eeuw werd het pand herbouwd en kreeg het de naam ‘Het Spaanse Huis’. Ook de gevelstenen aan de voorkant herinneren aan deze gebeurtenis.” (66)
Fraaie vormgeving
