Voor de draad ermee! – Herkomst van de uitdrukking

Als je wil dat iemand (eindelijk) de waarheid spreekt, kun je zeggen: “Hup, voor de draad ermee!” De aangesprokene weet dan wel wat er van hem of haar wordt verwacht. Wat geheim was moet openbaar gemaakt worden. De uitdrukking is algemeen bekend en wordt nog dagelijks door veel mensen gebruikt. Maar waar komt hij eigenlijk vandaan?

Wat de herkomst van de uitdrukking betreft zijn taalkundigen het niet helemaal eens. Een mogelijke verklaring verwijst naar de atletiekbaan, waar vroeger bij hardloopwedstrijden een koord of draad werd gespannen. Deelnemers moesten zich bij de start achter dit draad verzamelen. Zij moesten dus ‘voor de draad komen’. Na het startschot werd het touwtje weggetrokken en kon de wedstrijd dus beginnen.

Rechtbank

Het Genootschap OnzeTaal vindt deze verklaring voor de herkomst van de uitdrukking niet erg waarschijnlijk en verwijst naar een andere mogelijke herkomst, die ook door de bekende taalkundige F.A. Stoett wordt aangehaald in zijn Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden (1923-1925). Volgens deze lezing slaat de ‘draad’ op een staaldraad die vroeger soms in de rechtbank werd gespannen. Getuigen en verdachten moesten bij dit draad gaan staan om hun verhaal te doen. Voor de draad ermee! kan de rechter dan dus gezegd hebben…

Stoett wijst in dit verband ook op de in Zuid-Nederland vroeger bekende uitdrukking ‘voor de pinne komen’, die werd gebruikt om aan te geven dat iemand voor de rechtbank moest verschijnen.

Overzicht van historische uitdrukkingen en gezegden
Boekenrubriek: Taalgeschiedenis

Bronnen ▼