VPRO ontketende ‘Project X’ in Woudrichem (1978)

Op 21 september 2012 liep Project X in Haren uit op een grote chaos. Een meisje uit die plaats had via Facebook een openbare uitnodiging geplaatst voor haar verjaardagsfeest. Deze ging viraal, waarna duizenden jongeren naar Haren trokken. Het feestje liep uit op vernielingen en rellen.

Tweede Doodsangst Escapade

In de nacht van 9 op 10 januari 1978 gebeurde er iets soortgelijks, maar dan via de radio. In het VPRO-radioprogramma Tweede Doodsangst Escapade – een radiohoorspel op Hilversum 3 dat tussen 1 en 4 uur ’s nachts uitgezonden werd – riep Willem de Ridder, toen een bekende radiomaker, luisteraars op om naar Woudrichem te komen. Woudrichem was een rustig dorp met niet meer dan 500 inwoners. Daar stond de veerboot klaar waarmee deelnemers naar Slot Loevestein konden varen. Ruim 3000 mensen, meer dan verwacht was, gaven gehoor aan de oproep. De Ridder was intussen zelf al naar Loevestein gegaan, omdat de uitzending van tevoren was opgenomen.

Aankondiging in programmablad & de uitzending zelf

De ‘puzzeltocht’, of beter gezegd ‘de griezelige tocht per automobiel’, was van tevoren aangekondigd in het programmablad van de VPRO. Tijdens de uitzending meldde De Ridder:

“Instructies dienen letterlijk te worden opgevolgd!”

Hierop werd de radioman onderbroken door een sinister klinkende stem:

“Luisteraars, wij onderbreken het programma voor enkele speciale berichten. In de omgeving van Werkendam is zojuist het ontzielde lichaam aangetroffen van een jonge vrouw. Het stoffelijk overschot vertoonde gruwelijke verminkingen, zoals afgesneden borsten, diverse diepe buikwonden in hals en gezicht. Vermoedelijke doodsoorzaak is wurging.”

De Ridder ging vrij ver tijdens de uitzending. Zo riep hij de deelnemers op om onderweg seks te hebben. Mensen die geen auto hadden, moesten het doodshoofdsymbool dat voor het radioprogramma werd gebruikt opspelden en gaan liften. Mensen die zelf per auto gingen, werd gevraagd om het doodshoofdvignet van het radioprogramma zichtbaar achter hun ruit te plakken.

Chaos in Woudrichem

Rond Woudrichem ontstond die nacht een verkeerschaos, die door de Rijkspolitie in goede banen geleid moest worden. Later blikte De Ridder in een interview op het festijn terug:

“Ik zei met griezelige stem: als ik tot drie tel, doet u tien tellen lang al het licht uit. De hele file stond dus in het donker. Of ze reden het dorp binnen, en als ik tot drie had geteld moesten ze het raampje opendraaien en keihard ‘MAMA!’ roepen. Hele dorp wakker.”

De veerman staakte na twee vaarten zijn werk, omdat zijn boot vernield raakte. Hierop haalden enkele honderden deelnemers tientallen roei- en visbootjes uit de opslag van een scheepswerf en staken ze de Maas over. De onrust hield aan tot de vroege morgen. De politie was tot half zeven in de ochtend bezig om het verkeer in het gebied rond Woudrichem te regelen.

Een ‘ongepaste lugubere grap’

Na afloop omschreef de burgemeester van Woudrichem, L.M. Vorster, het incident als een ‘ongepaste lugubere grap’. Hij kondigde aan dat hij een schadeclaim ging indienen bij de VPRO. Er volgden zelfs Kamervragen. De Ridder zelf zat intussen in Italië: een dag na de uitzending vertrok hij naar het zuiden om enkele jaren in Italië door te brengen. Hij was jarenlang onbereikbaar voor interviews.

Luister het VPRO-hoorspel terug: Doodsangst Escapade van Willem de Ridder
Ook interessant: Beeldreligie: “Schandalige godslastering bij de VARA!” (1964)
Verder lezen: Artikelen over de geschiedenis van de radio
Boek: De radio. Een cultuurgeschiedenis – Huub Wijfjes 

Bronnen ▼