De annunciatie – De aankondiging van de Heer aan Maria

Het is een van de bekendste gebeurtenissen uit het Nieuwe Testament: de aartsengel Gabriël die aan Maria verschijnt met de boodschap dat zij een zoon zal baren: Jezus. Deze gebeurtenis staat bekend als de annunciatie en wordt binnen de katholieke kerk jaarlijks op 25 maart herdacht onder namen als Maria-Boodschap of Aankondiging van de Heer (Annuntiatio Domini).

Vroeger werd het hoogfeest ter herdenking van de aankondiging van Jezus’ geboorte in de katholieke kerk aangeduid met de Latijnse naam Annuntiatio beatae Mariae virginis, ofwel de aankondiging aan de heilige maagd Maria. De gebeurtenis wordt alleen beschreven in het evangelie van Lucas. De tekst gaat als volgt:

Binnen de christelijke wereld wordt uit de woorden van de engel afgeleid dat het kind zijn bestaan volledig aan God te danken heeft en dat dus sprake is van een ‘maagdelijke geboorte’ of ‘onbevlekte ontvangenis’. Daardoor zou Jezus volgens de traditionele leer vrij zijn van de erfzonde die volgens het christendom sinds de zondeval op alle mensen wordt overgedragen. Deze interpretatie sluit aan bij Maria’s reactie in vers 38, waarin zij blijk geeft van volledige overgave aan Gods wil, wat door gelovigen vaak wordt gezien als een aanwijzing voor de bijzondere, goddelijke oorsprong van haar zwangerschap:

De heer wil ik dienen: laat er met mij gebeuren wat u hebt gezegd.

Koran

De annunciatie wordt ook beschreven in de Koran, het heilige boek van de islam. Ook hier is sprake van een maagdelijke geboorte die wordt aangekondigd door de engel Djibriel (Gabriël):

(De Engel) zei: “Ik ben slechts een Boodschapper van jouw Heer (om) jou een reine jongen te schenken.” Zij zei: “Hoe kan ik een zoon krijgen terwijl geen man mij heeft aangeraakt, ik ben geen onzedelijke vrouw!” Hij zei: “Zo (zal het zijn), jouw Heer zei: “Dat is gemakkelijk voor Mij: “En (Wij scheppen hem) opdat Wij hem tot een Teken voor de mensheid maken en als een Genade van Ons. En het is een zaak die (reeds) besloten is. En zo droeg zij hem en zij trok zich met hem terug naar een verre plaats.
Soera Maria, 19:19-22 (Bron)

25 maart

In de katholieke en oosters-orthodoxe traditie wordt de annunciatie jaarlijks herdacht op 25 maart, dus precies negen maanden vóór Kerst. Valt deze datum op een zondag in de veertigdagentijd dan wordt de herdenking verschoven naar 26 maart om de liturgische kalender niet te verstoren.

Kunst

De annunciatie is in de loop der eeuwen een dankbaar thema geweest in de kunst. Hieronder enkele bekende voorbeelden:

Bronnen ▼