Beitske, de vrouw in de eikenboom

Een van de topstukken van het Fries Museum in Leeuwarden is een skelet in een uitgeholde eikenboom. De vrouw werd in de zevende eeuw in de boomstam begraven, op de hoogste terp van Friesland: Hegebeintum.

Vermoedelijk ging het om een belangrijke vrouw. Bomen waren in de zevende eeuw namelijk schaars in het terpengebied, laat staan dikke bomen. Dat de terpdame juist in een boom werd begraven is daarom bijzonder. Vermoedelijk werd de boom van elders geïmporteerd. Ook het feit dat de vrouw een ketting droeg (met onder meer 35 glazen, 2 barnsteen en 121 parelmoerkralen) wijst erop dat de overledene een vooraanstaande vrouw uit de gemeenschap was. Bekend is dat ze tussen de 40 en 50 jaar oud was toen ze overleed en ongeveer 1,60 meter lang was.

Terpen

Terpen zijn heuvels die zijn opgeworpen als bescherming tegen hoog water. Met name in het Fries-Groningse kweldergebied ontstonden vanaf ongeveer de zesde eeuw voor Christus veel terpen. Deze ontstonden aanvankelijk op natuurlijke wijze, door aanslibbing, maar werden later ook kunstmatig door de mens verhoogd. De terp van Hegebeintum (Hogebeintum) is met 8,80 meter boven NAP de hoogste terp van ons land. In Friesland en Groningen liggen bij elkaar ongeveer 1200 terpen. Veruit de meeste daarvan bevinden zich in Friesland (955).

De dame in de boomstam werd in 1905 gevonden tijdens een afgraving van de terp van Hegebeintum. Men vond toen een groter grafveld. Het graf van de terpdame viel echter op vanwege het gebruik van de boom en de kralenketting.

Naam en reconstructie

Over de zogenoemde terpdame is vrij weinig bekend, maar sinds twee jaar heeft ze wel een naam. Het Fries Museum, dat haar skelet in de boomstam toont in de presentatie Het verhaal van Friesland, schreef toen namelijk een wedstrijd uit om een naam voor de dame te vinden. Bijna 2800 mensen stuurden een naam in. Veel genoemd werden bijvoorbeeld Sjoukje, Froukje, Rixt en Grietje. Ook Famke (Fries voor meisje) en Beppe (Fries voor oma) kwamen verschillende keren langs. Absolute winnaar was echter Beitske. Een typisch Friese naam die tevens verwijst naar de terp Hegebeintum.

Beitske kreeg niet alleen een naam, er werd ook een reconstructie gemaakt van haar gezicht door Maja d’Hollosy van Skullpting. Zij bouwde het hoofd met forensische methoden laag voor laag op. De reconstructie is ook in het Fries Museum te bekijken, naast het boomstamgraf. Compleet met een reconstructie van de gevonden ketting. In het haar heeft de dame een benen haarnaald. Die werd oorspronkelijk niet in het graf van Beitske gevonden. Een dergelijke haarspeld uit dezelfde periode vond men echter wel vlakbij het graf.

Korte video over de terpdame in het Fries Museum:

Bronnen ▼