Belzec

Jaarlijks organiseert Stichting Sobibor in samenwerking met het Duitse Bildungswerk Stanislaw Hantz en het Poolse Studnia Pamieci een Studiereis naar voormalige doorgangsgetto’s en vernietigingskampen in Oost-Polen. Bijzonder is dat de stichting dit keer ook enkele docenten uit het middelbaar onderwijs heeft uitgenodigd om mee te reizen. De deelnemers schrijven de komende dagen over hun ervaringen. Hun blogs publiceren we op Historiek:

Studiereis Sobibor (Dag 3)

Vandaag naar Belzec het meest vergeten vernietigingskamp van Aktion Reinhardt geweest, ik was hier al eens in 1991 maar kon toen het kamp niet vinden. Ik ben toen helemaal doorgereden naar Hrebenne, dat was toen nog de Russische grens. Ik moet daarom helaas onverrichter zake terugkeren naar Nederland. Twee jaren was ik weer op pad met een vriend naar Belzec. Deze keer waren we beter voorbereid want in Breedonk in Belgie hadden we “Het boek der kampen” van Ludo van Eck op de kop getikt. Hier stonden ook afbeeldingen in van Belzec kamp.

In Belzec aangekomen lieten we deze afbeeldingen zien aan de mensen die daar woonden, en wij werden toen direct naar de juiste richting gewezen. Opeens kwamen we bij een bord met twee kruisen daarop met daaronder een vlam en een pijl die naar links wees. Het kon niet anders dan dat dit het vernietigingskamp moest zijn. Even later kwamen we aan bij het kamp en stopten we voor een gietijzeren hek met het opschrift 1942-1943. In het hek waren ook een soort vlammen uitgebeeld. Rechts van het hek stond een woning die bewoond was. In het kamp zelf stond een gedenksteen met wat een vrouw en kind moest uitbeelden en een tekst in het Pools waarin ik alleen het woord ”Hitlerowskie” kon lezen. Verderop naar links stonden trapsgewijs wat urnen opgesteld. Af en toe kwamen we wat dorpsbewoners tegen die dwars door het kamp liepen. Wij keken elkaar eens aan en dachten toen “is dit alles?’, en inderdaad dit was alles! Op dit kleine stukje grond hadden de nazi’s ongeveer 600.000 voornamelijk Joodse mensen vermoord.

Nu bezoek ik Belzec opnieuw en met de bus reizen we hiernaartoe. Voordat we vandaag naar het kamp gaan, is er eerst een korte stop aan de rand van het dorp, waar we uitleg krijgen over een groep Sinti en Roma, die overleefden in een barak zonder sanitaire voorzieningen en die voor de nazi’s moesten werken. Vervolgens krijgen wij ergens aan een spoorweg informatie over de verschillende transporten die in Belzec eindigden. Wij bekijken de Trawniki-bar, waar de zogenaamde Trawniki-mannen zich na gedane arbeid te goed deden aan de alcohol. Nu gaan we op weg naar de commandantswoning aan de hoofdstraat schuin tegenover het kamp. Na hier even gestaan te hebben besluiten we eerst naar de lokale school te gaan omdat het hard regent. Hier warmen wij op met koffie en koekjes.

Vervolgens gaan wij naar het station en steken de spoorlijnen over, om wat verder bij de treinremise te komen. Hier moesten een aantal Joden onder leiding van een aantal SS’ers de goederen en kleding van de vermoorde Joden sorteren en onderzoeken op eventuele kostbaarheden. Die de SS vervolgens in eigen zak stak. Eindelijk komen we nu via de zijkant het kamp binnen. Eerst gaan we naar het museum waar we uitleg over de constructie over het kamp krijgen door mevrouw Ewa Koper, een medewerkster van het museum. Daarna kan ieder voor zich het terrein bezoeken. Het monument is eigenlijk een rechthoek die voor het grootste deel bedekt is met het zogenaamde slak (afvalproduct ijzerindustrie). De massagraven zijn donkerder.

In het midden is tussen de graven een lange gang aangebracht die loopt van voor naar achteren en die steeds dieper wordt tot wel elf meter. Aan het einde is een T-splitsing waar overal op de muren (Joodse) voornamen zijn aangebracht, ook staan er nog verschillende teksten op de muur. Je kunt nu aan beide kanten met een trap naar boven, waar vervolgens rechtsom alle namen van de Poolse dorpen en steden staan waarvan vanuit de Joden gedeporteerd en vermoord werden. Linksom is precies hetzelfde, alleen daar zijn het namen van Duitse, Tsjechische en Slowaakse dorpen en steden waarvan de mensen hetzelfde lot wachtten. Links voorin het kamp staan grote treinbielzen die kruislings op elkaar zijn gelegd, en die een treinwagon en een brandstapel uitbeelden, waar de Joden na opgraving werden verbrand. Het museum zelf is niet al te groot maar wel degelijk en stelt een trein voor, maar dit is alleen te zien op een luchtfoto. Op de terugweg stoppen we in Zamosc om te eten, waarna we terugrijden naar Lublin. Het was een miserabele dag wat het weer betreft, maar eigenlijk past dit wel bij een bezoek aan een vernietigingskamp.