De Slag om de Afsluitdijk (1940) - Kornwerderzand

De Duitse inval was een strijd tussen David en Goliath. Nederland had minder mankracht, een zwakker leger en slechter wapentuig. Toch werd er dapper gevochten. Bekend zijn de gevechten op de Grebbeberg waar talloze Nederlanders het leven lieten. De Duitsers hadden de hoop ons land binnen een dag onder de voet te lopen, maar mede door de standvastigheid van Nederlandse soldaten, zou de strijd uiteindelijk vijf dagen in beslag nemen.

Een van de kazematten bij Kornwerderzand (Publiek Domein – wiki)

Het is ruim tachtig jaar geleden dat ons land in een verwoestende oorlog werd meegesleurd. Op een mooie, zonnige ochtend was het Duitse leger de grens gepasseerd. Op tien mei vlogen vliegtuigen boven het slaperige polderland, en verviel de hoop om neutraal de Tweede Wereldoorlog door te komen.

De Duitsers wilden de Vesting Holland – de benaming voor het kerngebied van ons land, de Randstad – vanuit zowel het noorden, oosten als zuiden veroveren. En tijdens hun bestorming, ook daarna in Frankrijk, boekten de Duitsers het ene, na het andere succes. Maar dat betekende niet dat ze bij ieder treffen als overwinnaar uit de strijd kwamen. Er waren enkele stellingen die de Duitsers niet in konden nemen. Sommige hielden stand.

Stelling Kornwerderzand

Een daarvan was de stelling Kornwerderzand bij Friesland. Dit was de enige plek in West-Europa waar op dat moment het Duitse leger tot stilstand werd gebracht. De strategisch belangrijke positie bleef in Nederlandse handen, onder bevel van kapitein Christiaan Boers. De Duitsers stuurden er verkenners op uit, en probeerden tweemaal de goed beschermde Nederlandse soldaten, verscholen in bunkers, met artillerie te bestoken maar dat leverde geen grote schade op. Een paar Duitse vliegtuigen werden zelfs uit de lucht geschoten of beschadigd.

Om Kornwerderzand in te nemen zouden de Duitsers een heel stuk over de kale Afsluitdijk moeten afleggen, waar ze recht in Nederlands vuur zouden lopen. Toch waagden de Duitsers op 13 mei een poging. Rond zes uur in de namiddag naderden zeshonderd soldaten de stelling. Toen ze op achthonderd meter afstand waren, openden de Nederlanders het vuur. De Duitse verliezen bleven beperkt, maar generaal Kurt Feldt besloot zich terug te trekken. Hij koos ervoor om Kornwerderzand de rest van de strijd links te laten liggen: een brute verovering zou te veel levens kosten.

De hoogste prijs

De sfeer was euforisch bij de Nederlandse soldaten. Er werd zelfs aan een tegenaanval gedacht. Het zou er echter niet van komen. Op 14 mei besloot de regering te capituleren. De Nederlandse soldaten kropen terneergeslagen uit de bunkers, en leverden hun wapens in. Toch was de weerstand daarmee niet gebroken. Zo ging kapitein Christiaan Boers in het verzet, en hij betaalde daarvoor de hoogst mogelijke prijs: op 3 mei 1942 werd hij samen met ruim zeventig andere leden van het verzet doodgeschoten bij concentratiekamp Sachsenhausen.

De kapitein die de Duitsers tot stilstand had gebracht, zou de bevrijding niet meer meemaken. Toch wordt zijn herinnering nog levend gehouden. De stelling Kornwerderzand is nu een museum, en biedt na tachtig jaar nog steeds een indrukwekkend beeld. Het verhaal van een stelling, als een van de weinige plaatsen in West-Europa, waar de Duitse troepen niet doorheen wisten te breken tijdens de Blitzkrieg.