Het gaat om een portret dat Lucas Cranach de Oude – één van de grootste meesters van de Duitse Renaissance – omstreeks 1530-1536 van de geleerde maakte. Boijmans:
Zo een kwalitatief hoogwaardig portret van Erasmus ontbrak tot nog toe in de Collectie Nederland. Rotterdam is, als geboortestad van Erasmus, bij uitstek de plaats om het paneel tentoon te stellen.
Het museum verwelkomt het paneel, dat vanaf 12 oktober in het museum te zien is, onder meer met een uitgebreid lesprogramma voor basisscholen, een familiedag.
Directeur Sjarel Ex is erg blij met de komst van het schilderij:
Door de generositeit van de Erasmusstichting beschikt het museum nu als enige in Nederland over een uitmuntend portret van een iconische figuur uit onze vaderlandse geschiedenis. In geen andere stad dan Rotterdam had dit kunstwerk beter gepast.
Rond 1523 gekapte beuk
Museum Boijmans Van Beuningen ontdekte het zestiende-eeuwse portret bij de Londense kunsthandel Derek Johns Ltd. Na uitgebreid onderzoek bleek het inderdaad te gaan om een eigenhandig werk van de schilder. De Erasmusstichting kocht het werk en schonk het vervolgens in langdurige bruikleen aan het museum.
Het paneel waarop het portret is geschilderd is 19 centimeter hoog en 14,5 centimeter breed. Onderzoek heeft aangetoond dat het gemaakt is van een beuk die rond 1523 werd gekapt. Uit dezelfde boom is een paneel bekend met daarop het portret van Katharina von Bora, echtgenote van Maarten Luther.
Zijn gezicht en bovenlichaam zijn ‘en trois quarts’ te zien. Zijn karakteristieke, met bont afgezette mantel en zwarte baret steken af tegen een helderblauwe achtergrond. Dendrochronologisch onderzoek toont aan dat Cranach het werk vermoedelijk nog tijdens het leven van Erasmus schilderde.
Cranach is beroemd om zijn portretten van Luther. Erasmus heeft hij nooit ontmoet. Een schilderij van Hans Holbein de Jonge heeft als zijn voorbeeld gediend. Cranach schilderde nog enkele andere versies van het Erasmusportret, maar het nu door de Erasmusstichting aan het museum gegunde werk is volgens Boijmans verreweg het beste exemplaar.
Het nieuwverworven schilderij is vanaf 12 oktober te zien in een kleine presentatie, naast een selectie portretprenten van Erasmus uit eigen collectie van de hand van onder anderen Albrecht Dürer, Antonie van Dijck en Hieronymus Hopfer.
Lees ook: Desiderius Erasmus (ca. 1466-1536) – Humanist uit Rotterdam
